Bài 3 trang 48 Sách bài tập (SBT) Sinh 12 - Bài tập có lời giải

Xét một gen đặc trưng có 2 alen A và a. Một quần thể ban đầu (P) có thành phần kiểu gen như sau : 0,50 AA : 0,40 Aa : 0,10 aa.

a)   Tính tần số của các alen A và a.

b) Xác định thành phần kiểu gen của quần thê ở thế hệ F₁ nếu cho p ngẫu phối. Nhận xét về thành phần kiểu gen của F₁, dự đoán thành phần kiểu gen của F₂ nếu cho F₁ tiếp tục ngẫu phối.

c) Xác định thành phần kiểu gen của quần thể ở thế hệ F₂ nếu cho F₂ tự phối (tự thụ phấn hoặc giao phối gần) bắt buộc. Gọi d, h, r lần lượt là tần số của các kiểu gen AA, Aa và aa.

Lời giải:

a) Gọi p(A) là tần số của alen A và q(a) là tần số của alen a :

Tính tần số của các alen A và a.

Ta có P(A) = d + h/2 = 0,5 + (0,4/2) = 0,7 ; q(a) = r + h/2 = 0,1 + (0,4/2) = 0,3

b) Xác định thành phần kiểu gen của quần thể ở thế hệ F₁ nếu cho p ngẫu phối :
Nếu quần thể đủ lớn và quá trình giao phối diễn ra hoàn toàn ngẫu nhiên, không chịu áp lực của đột biến và chọn lọc tự nhiên thì thành phần kiểu gen của quần thể ở thế hệ F₁ là :

F₁ = 0,49 AA : 0,42 Aa : 0,09 aa.
Nếu tiếp tục cho F₁ ngẫu phối ta có : p(A) = d + h/2 = 0,49 + (0,42/2) = 0,7
q(a) = r + h/2 = 0,09 + (0,42/2) = 0,3. Thành phần kiểu gen của F₂ = 0,49 AA : 0,42 Aa : 0,09 aa.

Khi thành phần kiểu gen của quần thể có dạng\({p^2}{\rm{AA + 2pqAa + }}{{\rm{q}}^2}{\rm{aa = 1}}\) thì quần thể ngẫu phối đã đạt trạng thái cân bằng di truyền theo Hacđi - Vanbec.

Nhận xét : Quần thể p chưa đạt trạng thái cân bằng di truyền, cho ngẫu phối một thế hệ, quần thể F₁ đã đạt trạng thái cân bằng di truyền.

c) Xác định thành phần kiểu gen của quần thể ở thế hệ F₂ nếu cho F₁ tự phối bắt buộc :
Khi cho F₁ tự phối bắt buộc thì các cá thể mang gen đồng hợp AA hoặc aa vẫn cho đời con là những thể đồng hợp AA hoặc aa nhưng các cá thể mang gen dị hợp Aa sẽ cho 2 loại giao tử A = giao tử a nên đời con sẽ có tỉ lệ kiểu gen 1/4 AA : 2/4 Aa : 1/4 aa. Hay nói cách khác, cứ mỗi thế hệ cho tự phối thì tỉ lệ kiểu gen dị hợp giảm 1/2 và tỉ lệ các kiểu gen đồng hợp tăng lên tương ứng.

Cho F₁ = 0,49 AA : 0,42 Aa : 0,09 aa tự phối bắt buộc ta có : F₁ = 0,595 AA : 0, 210 Aa : 0,195 aa

Nhận xét : Quần thể F₂ đã cân bằng di truyền, cho tự phối một thế hệ, quần thể F₂ không cân bằng di truyền.