Soạn bài Lời của cây ngắn nhất Văn 7 tập 1 Chân trời sáng tạo

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Em đã bao giờ quan sát quá trình lớn lên của một cái cây, một bông hoa hay một con vật chưa? Điều đó gợi cho em suy nghĩ hoặc cảm xúc gì?

Trả lời:

Em đã quan sát quá trình lớn lên của chú chó con nhà em từ lúc mới được chó mẹ sinh ra đến bây giờ khi nó trưởng thành. Em cảm thấy thật là kì diệu và vô cùng thích thú bởi sự phát triển thay đổi rõ rệt của chú chó.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu 1 (trang 13 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hình dung thế nào về hiện tượng nảy mầm qua hình ảnh "nhú lên giọt sữa"?

Trả lời:

Hiện tượng nảy mầm được ví với giọt sữa trắng trong, trong trẻo, đã khiến em hình dung ra chiếc mầm cây nhỏ bé, non nớt nhưng cũng đầy sự dễ thương.

Câu 2 (trang 14 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

 Chú ý những động từ miêu tả quá trình lớn lên của hạt mầm ở các khổ thơ 2, 3, 4.

Trả lời:

Những động từ miêu tả quá trình lớn lên của hạt mầm:

+ Khổ 2: nhú, thì thầm, ghé tai.

+ Khổ 3: nằm, nghe.

+ Khổ 4: kiêng, nghe, đón.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 14, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Năm khổ thơ đầu là lời của ai? Khổ thơ cuối là lời của ai? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?

Trả lời:

- Năm khổ thơ đầu là lời của tác giả.

Lý do khẳng định: Lời thơ chính là lời kể của tác giả về quá trình lớn lên của hạt mầm. Từ hạt mầm trong tay tác giả cho đến khi hạt nảy mẩm, phát triển. Các từ "ghé tai, nghe" đều là lời của tác giả khi quan sát quá trình lớn lên của hạt mầm. 

- Khổ thơ cuối là lời của cây.

Lý do khẳng định: Câu thơ "Cây chính là tôi" sử dụng đại từ nhân xưng "tôi" là lời giới thiệu của cây về sự xuất hiện của mình.

Câu 2 (trang 14, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm một số hình ảnh, từ ngữ đặc sắc mà tác giả đã sử dụng trong bài thơ để miêu tả quá trình từ hạt thành cây và thể hiện quá trình đó bằng sơ đồ.

Trả lời:

- Một số hình ảnh, từ ngữ miêu tả quá trình từ hạt thành cây: nằm lặng thinh, nảy mầm, nhú lên giọt sữa, thì thầm, mầm mở mắt, đón tia nắng hồng, nở vài lá bé.

- Qúa trình từ hạt mầm trở thành cây: 

Khổ 1: Hạt thinh lặng => Khổ 2: Hạt mầm nhú lên giọt sữa, biết nói thì thầm => Khổ 3: Mầm sữa được nuôi dưỡng như đứa trẻ sơ sinh => Khổ 4: Mầm non kiêng gió kiêng mưa chờ ngày lớn lên để đón tia nắng hồng => Khổ 5: Cây đã thành, lá xanh bập bẹ tiếng nói => Khổ 6: Cây bập bẹ xưng tên họ cùng lời hứa tô thêm màu xanh cho cuộc đời.

Câu 3 (trang 14, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, những dòng thơ như "Ghé tai nghe rõ", "Nghe mầm mở mắt" thể hiện mối quan hệ như thế nào giữa hạt mầm và nhân vật đang "ghé tai nghe rõ"?

Trả lời: 

Theo em, những dòng thơ như “Ghé tai nghe rõ”, “Nghe mầm mở mắt” thể hiện mối quan hệ gần gũi, linh cảm giao thoa kỳ diệu, là sự đồng điệu trong tâm hồn của thiên nhiên và nhân vật đang "ghé tai nghe rõ" hay đó chính là nhà thơ. Nhân vật "tôi" không chỉ là người bạn đồng hành, chứng kiến toàn bộ quá trình sinh trưởng của hạt mầm mà còn giống như người bạn tâm giao, lắng nghe những lời tâm sự, ở bên cạnh luôn động viên hạt mầm. 

Câu 4 (trang 14, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm những hình ảnh, từ ngữ thể hiện tình cảm, cảm xúc mà tác giả dành cho những mầm cây. Hãy cho biết đó là tình cảm gì.

Trả lời: 

- Những hình ảnh, từ ngữ thể hiện tình cảm, cảm xúc mà tác giả dành cho nhưng mầm cây là: Hạt nằm lặng thinh, Ghé tai nghe rõ, Nghe bàn tay vỗ, Nghe tiếng ru hời, Nghe mầm mở mắt.

- Thứ tình cảm mà tác giả dành cho mầm cây là sự nâng niu, yêu thương, trân trọng, mong mầm cây luôn sống khỏe mạnh, góp ích cho cuộc đời.

Câu 5 (trang 14, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Xác định các biện pháp tu từ chủ yếu được sử dụng trong văn bản. Nêu tác dụng của chúng. 

Trả lời: 

Các biện pháp tu từ chủ yếu được sử dụng trong văn bản là: nhân hóa, điệp ngữ.

- Biện pháp nhân hóa: hạt nằm lặng thinh, mầm đã thì thầm, mầm kiêng gió bấc, đón tia nắng hồng, bập bẹ.

=> Tác dụng: Hạt mầm trở nên sinh động, có linh hồn, có sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, biểu hiện được suy nghĩ, tình cảm giống như con người. 

- Điệp từ "nghe" lặp lại 4 lần.

=> Tác dụng: Nhấn mạnh mối quan hệ thân thiết, gần gũi giữa nhân vật "tôi" và hạt mầm. Nhân vật tôi giống như người bạn tâm tình, ở bên cạnh chứng kiến hạt mầm sinh trưởng, chia sẻ từng khoảnh khắc lớn lên của hạt mầm.

Câu 6 (trang 14, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nhận xét về cách gieo vần, ngắt nhịp trong bài thơ trên và cho biết vần và nhịp đã có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện "lời của cây"?

Trả lời: 

- Cách gieo vần chân: mình-thinh; mầm-thầm; giông-hồng;... kết hợp cùng ngắt nhịp 2/2 tạo nên nhịp điệu gần gũi, thân thuộc cho bài thơ.

- Nhờ cách gieo vần và ngắt nhịp đã góp phần vào việc liên kết các câu thơ, tạo nhịp điệu nhẹ nhàng càng thể hiện được lời tâm tình, thủ thỉ của hạt mầm, giúp bài thơ càng thêm gần gũi, dễ nhớ, đi sâu vào lòng người đọc.

Câu 7 (trang 14, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Xác định chủ đề và thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc.

Trả lời: 

- Chủ đề: Bài thơ thể hiện sự khâm phục sức sống mạnh mẽ của thiên nhiên qua đó thể bày tỏ niềm yêu thương, trân trọng những mầm xanh thiên nhiên đang tồn tại trong cuộc sống.

- Thông điệp: Mỗi chúng ta hãy lắng nghe thiên nhiên để biết yêu thương, bảo vệ, che chở sự sống ngay từ khi sự sống ấy mới chỉ là những mầm non bé nhỏ. Vạn vật đều có ích, sinh trưởng sẽ có một trách nhiệm nhiên với cuộc sống, góp thêm màu xanh cho cuộc đời.

Câu 8 (trang 14, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy tưởng tượng mình là một cái cây, một bông hoa hoặc một con vật cưng trong nhà và viết khoảng năm câu thể hiện cảm xúc khi hóa thân vào chúng. 

Trả lời: 

Thật không ngờ có một ngày tôi được hiện thân để nói lên những suy nghĩ, tình cảm của mình với các bạn. Tôi chính là cây phượng vỹ to lớn nhất đang sống trong sân trường của mọi người đấy và tôi chưa bao giờ nghĩ rằng sẽ có một ngày mình to lớn được đến thế này. Động lực giúp tôi phát triển mạnh mẽ được như vậy chính là vì tôi muốn các bạn được vui đùa thỏa thích dưới những tán lá xanh mát, tránh xa ánh nắng mặt trời gay gắt. Tôi thấy vui lắm khi mang đến bóng mát cho các bạn, được chứng kiến các bạn nô đùa vui vẻ dưới tán cây rộng lớn của tôi. Tôi hứa sẽ ngày càng khỏe mạnh, to lớn nhanh hơn nữa để tỏa thêm bóng mát, làm đẹp cho mái trường của các bạn.

Sachbaitap.com