Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga Văn 9 Cánh Diều tập 1

Đọc hiểu

Nội dung chính: Đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” đã thể hiện khát vọng hành đạo giúp đời của tác giả và khắc họa những phẩm chất tốt đẹp của hai nhân vật: Lục Vân Tiên tài ba dũng cảm, trọng nghĩa khí; Kiều Nguyệt Nga hiền hậu nết na, ân tình.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 41 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chú ý việc sử dụng từ ngữ mang sắc thái Nam Bộ trong cả đoạn trích

Phương pháp: 

Đọc kĩ văn bản, tìm các từ ngữ mang sắc thái Nam Bộ

Lời giải:

Các từ ngữ mang sắc thái Nam Bộ: đàng, vô, mầy, nầy, vầy, chưa hãn dạ nầy…

Câu 2 (trang 41 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chú ý các chi tiết miêu tả hành động trượng nghĩa của Lục Vân Tiên

Phương pháp:  

Đọc kĩ những câu thơ miêu tả hành động và lời nói của Lục Vân Tiên

Lời giải: 

Các chi tiết: bẻ cây làm gậy, xông vô, kêu rằng…, tả đột hữu xông, dẹp lũ kiến chòm ong…

Câu 3 (trang 42 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Lời đối thoại giữa hai nhân vật chính thể hiện phẩm chất gì của họ?

Phương pháp:  

Chú ý đoạn đối thoại của hai nhân vật chính

Lời giải: 

- Lục Vân Tiên: dũng cảm, văn võ song toàn, hành hiệp trượng nghĩa, trọng lễ giáo, coi trọng nghĩa khí, làm việc thiện không phải vì muốn được đền ơn.

- Kiều Nguyệt Nga: thùy mị, nết na, khuê các, có học thức, băn khoăn, xem trọng ơn nghĩa, muốn đền ơn cứu mạng của Lục Vân Tiên

Câu 4 (trang 43 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Nguyệt Nga đã thể hiện lòng biết ơn với Lục Vân Tiên thế nào?

Phương pháp:  

Chú ý lời thoại của Kiều Nguyệt Nga

Lời giải: 

Cách xưng hô “quân tử”, “tiện thiếp" khiêm nhường; cách nói năng văn vẻ, dịu dàng, mực thước, cách trình bày vấn đề rõ ràng, khúc chiết, vừa đáp ứng đầy đủ những điều thăm hỏi ân cần của Lục Vân Tiên, vừa thể hiện chân thành niềm cảm kích, xúc động của mình. Nàng thấy rất áy náy, băn khoăn tìm cách trả ơn chàng, đủ hiểu rằng có đền đáp đến mấy cũng là chưa đủ

Câu 5 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Vân Tiên đã có hành động thế nào trước thái độ của Nguyệt Nga?

Phương pháp:  

Chú ý cách đối đáp của Lục Vân Tiên với Kiều Nguyệt Nga

Lời giải: 

Khi nghe họ nói muốn được lạy tạ ơn, Vân Tiên đã gạt đi ngay, từ chối cả lời mời về thăm nhà Nguyệt Nga để cha nàng đền đáp: “Làm ơn há dễ trông người trả ơn”. Dường như với Vân Tiên, làm việc nghĩa là một bổn phận, một lẽ tự nhiên của một con người chân chính: “Nhớ câu kiến nghĩa bất vi – Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”. Lời Vân Tiên chắc nịch vừa để đối chứng, phê phán những kẻ tầm thường, vừa khẳng định việc mình làm là hiển nhiên, thuộc căn cốt, gốc rễ trong lẽ sống của mình.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Có thể chia đoạn trích làm mấy phần? Trình bày nội dung chính của từng phần.

Phương pháp: 

Đọc kĩ văn bản, rút ra nội dung chính

Lời giải: 

- Đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga được chia thành 2 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến đoạn “ Bị Tiên một gậy thác rày thân vong”: Miêu tả cảnh Lục Văn Tiên đánh đuổi bọn cướp. ( 14 câu thơ đầu)

+ Phần 2: Đoạn thơ còn lại: Lục Vân Tiên trò chuyện cùng Kiều Nguyệt Nga sau khi giải cứu nàng.

Câu 2 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): "Nhân vật trong truyện thơ Nôm thường được chia thành hai tuyến đối lập nhau", đặc điểm đó được thể hiện như thế nào trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga?

Phương pháp: 

Đọc kĩ văn bản và kiến thức ngữ văn về truyện thơ Nôm

Lời giải: 

“Nhân vật trong truyện thơ Nôm thường được chia thành hai tuyến đối lập nhau”, đặc điểm đó được thể hiện trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga:

– Phong Lai: Nhân vật phản diện, là kẻ đứng đầu toán cướp. Nguyễn Đình Chiểu đã xây dựng hình tượng một tên cướp ngông nghênh, hung dữ, gian ác, không có học thức. Khi nói chuyện thì giọng điệu ngang tàng, kiêu căng và hống hách.

– Lục Vân Tiên: Là tuyến nhân vật chính, Lục Vân Tiên được Nguyễn Đình Chiểu xây dựng hình tượng như một anh hùng với sự mạnh mẽ, dứt khoát với toán cướp. Bên cạnh đó, Lục Vân Tiên cũng có những phẩm chất của học trò Nho gia đó là sự hiểu biết lễ nghĩa, có học thức, khi trò chuyện cùng Kiều Nguyệt Nga thì nhã nhặn, giữ khoảng cách và thể hiện sự quan tâm.

– Kiều Nguyệt Nga: Là đại diện cho hình ảnh người con gái con quan thời kỳ phong kiến với sự dịu dàng, đoan trang, khuê các, hiếu nghĩa, biết trước biết sau. Khi nói chuyện với Lục Vân Tiên – người đã cứu mình thì rất nhẹ nhàng, cảm kích, biết ơn và đầy thiện cảm.

Câu 3 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Phân tích nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga, từ đó làm rõ những nét tính cách nổi bật của người dân Nam Bộ được thể hiện qua đoạn trích.

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, phân tích nhân vật và liên hệ thực tế

Lời giải: 

- Hình ảnh Lục Vân Tiên được khắc họa qua mô típ ở truyện Nôm truyền thống: Một chàng trai tài giỏi cứu một cô gái thoát hiểm nghèo, từ ân nghĩa đến tình yêu. Hành động đánh cướp, trước hết bộc lộ tính cách anh hùng, tài năng và tấm lòng vị nghĩa của Lục Vân Tiên. Vẻ đẹp của Lục Vân Tiên là vẻ đẹp riêng của con người dũng tướng. Chàng chỉ có một mình, trong khi bọn cướp đông người, gươm giáo đầy đủ, thanh thế lẫy lừng. Vậy mà Vân Tiên vẫn can đảm “bẻ cây làm gậy” xông vào đánh cướp. Thái độ cư xử với Kiều Nguyệt Nga sau khi đánh cướp lại bộc lộ tư cách con người chính trực, hào hiệp, khiêm tốn, giản dị, trọng nghĩa khinh tài và cũng rất từ tâm nhân hậu. Thấy hai cô gái còn chưa hết hãi hùng, Vân Tiên “động lòng” tìm cách an ủi họ: “Ta đã trừ dòng lâu la” và ân cần hỏi han, cho thấy chàng rất đàng hoàng, chững chạc. Khi nghe họ nói muốn được lạy tạ ơn, Vân Tiên đã gạt đi ngay, từ chối cả lời mời về thăm nhà Nguyệt Nga để cha nàng đền đáp: “Làm ơn há dễ trông người trả ơn”. Dường như với Vân Tiên, làm việc nghĩa là một bổn phận, một lẽ tự nhiên của một con người chân chính: “Nhớ câu kiến nghĩa bất vi – Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”. Với những nét tính cách đó, hình ảnh Lục Vân Tiên là một hình ảnh đẹp, là hình ảnh lý tưởng mà Nguyễn Đình Chiểu gửi gắm niềm tin và ước vọng của mình.

- Kiều Nguyệt Nga là một cô gái thuỳ mị, nết na, có học thức. Cô là một con người đằm thắm, ân tình, cư xử có trước có sau. Với nàng, Vân Tiên không chỉ cứu mạng, mà còn cứu cả cuộc đời trong trắng của nàng: “Lâm nguy chẳng gặp giải nguy – Tiết trăm năm cũng bỏ đi một hồi”. Nàng coi đó là ơn trọng và áy náy, băn khoăn tìm cách trả ơn dù biết rằng có đền đáp bao nhiêu cũng chưa đủ: “Lấy chi cho phải tấm lòng cùng ngươi”.

Câu 4 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Phân tích đặc điểm ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật được thể hiện trong đoạn trích.

Phương pháp:  

Đọc kĩ lời đối thoại của nhân vật và kiến thức về đối thoại

Lời giải: 

Đặc điểm ngôn ngữ đối thoại giữa các nhân vật được thể hiện trong đoạn trích.Mỗi lời thoại của các nhân vật trong đoạn trích có sắc thái riêng

- Vân Tiên: mạnh mẽ, dứt khoát, hùng hồn (với Phong Lai), nhẹ nhàng với Nguyệt Nga.

- Phong Lai: hung dữ, ngạo mạn, gian ác và vô học.

- Nguyệt Nga: dịu dàng khuê các, đoan trang.

Câu 5 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Tìm hiểu chủ đề của văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga và cho biết căn cứ để xác định chủ đề đó. Tư tưởng và tình cảm của tác giả được thể hiện trong đoạn trích như thế nào?

Phương pháp: 

Đọc kĩ văn bản, đưa ra nội dung để khái quát lên chủ đề

Lời giải:

- Chủ đề của văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: thể hiện khát vọng hành động hành đạo giúp đời của tác giả và khắc hoạ những phẩm chất tốt đẹp của hai nhân vật chính: Lục Vân Tiên tài ba, dũng cảm, trọng nghĩa khinh tài; Kiều Nguyệt Nga hiền hậu, nết na, ân tình thủy chung.

- Tư tưởng và tình cảm của tác giả được thể hiện trong đoạn trích:

+ Đầu tiên, nó thể hiện tinh thần dân tộc kiên cường và sự phản kháng của nhân vật Vân Tiên đối với thực dân Pháp. Nguyễn Đình Chiểu đã sử dụng ngôn ngữ tinh tế và hùng ép, tạo nên một không gian văn học sống động và sâu sắc. Câu chuyện được kể một cách hấp dẫn và lôi cuốn, với những tình tiết ly kỳ và những bài thơ đẹp mắt. Bằng cách sử dụng văn phong chất phác nhưng truyền cảm, tác giả đã gửi gắm những tâm tư, tình cảm và triết lý sống vào từng câu chữ, để người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về những giá trị văn hóa và truyền thống của dân tộc.

+ Giá trị nhân văn của Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga cũng là một điểm nổi bật. Truyện mang đậm tình cảm nhân văn, khắc họa những phẩm chất cao đẹp như lòng dũng cảm, tình yêu và sự hy sinh,…

+ Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga còn mang giá trị về tình yêu quê hương. Tác phẩm này thể hiện lòng yêu nước mãnh liệt của nhân vật chính và tác giả.

+ Qua đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga còn phản ánh sự bất công và áp bức mà dân tộc Việt Nam phải đối mặt trong quá khứ. Tác giả đã sử dụng những tình tiết đau lòng và bất công để khắc họa cuộc sống khắc nghiệt và đánh đổi của nhân vật chính. Qua đó, tác phẩm gợi lên sự cảm thông và đồng cảm của người đọc, tạo nên một trạng thái nhạy cảm và đồng hành với những biến cố đau lòng trong lịch sử dân tộc. Đồng thời, nó cũng tôn vinh vai trò của ngôn ngữ, nhạc cụ và các hình thức nghệ thuật truyền thống trong việc bảo tồn và truyền bá những giá trị này cho thế hệ sau.

Câu 6 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Nêu cảm nghĩ của em về câu chuyện Lục Vân Tiên đánh cướp cứu Kiều Nguyệt Nga.

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, liên hệ bản thân

Lời giải: 

Đoạn trích đã đem đến cho em cái nhìn về Lục Vân Tiên tài ba dũng cảm, trọng nghĩa khinh tài; Kiều Nguyệt Nga nết na, nhân hậu, ân tình. Tất cả những vẻ đẹp ấy của đoạn thơ phù hợp với phong cách sống, với ước mơ, khát vọng giản dị mà trong sáng của nhân dân ta, dạy chúng ta bài học đạo đức thiết thực và cao cả biết bao.

Sachbaitap.com