Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài SBT Ngữ văn lớp 11 tập 1

1. Bài tập trang 193, SGK.

Trong lời đề tựa kịch Vũ Nhu Tô, Nguyễn Huy Tưởng viết :

“Than ôi ! Như Tô phải hay những kẻ giết Như Tô phải ? Ta chẳng biết.

Cầm hút chẳng qua cùng một bệnh với Dan Thiềm. "

Bằng những hiểu biết về đoạn trích và về vở kịch, anh (chị) hãy phát biểu ý kiến của mình về lời đề tựa trên.

Trả lời:

2. Anh (chị) hãy tóm tắt đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài trong vở kịch Vủ Như Tô của Nguyễn Huy Tưởng. (Lưu ý: Trong quá trình tóm tắt, cố gắng làm rõ sự phát triển của các xung đột kịch.)

Trả lời:

Tóm tắt đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (hồi V vở kịch Vũ Như Tô) :

Được tin có bạo loạn và binh biến, cung nữ Đan Thiềm khẩn khoản khuyên Vũ Như Tô mau chóng đi trốn để đảm bảo tính mệnh, “chờ cơ hội khác” ; vì theo Đan Thiềm, nếu Vũ Như Tô “mà có mệnh hệ nào thì nước ta khống còn ai tô điểm nữa”. Nhưng Vũ Như Tô nhất quyết không nghe. Ông tự nhận thấy công việc của mình chính đại quang minh, nguyện sống với Cửu Trùng Đài, chết cũng với Cửu Trùng Đài. Vũ Như Tô rất tin là mình không “làm gì nên tội” và nuôi hi vọng vào sự sáng suốt của viên quan An Hoà Hầu.

Mỗi lúc, tình hình càng nguy kịch, Quận công Trịnh Duy Sản làm phản giết vua Lê Tương Dực. Được tin này, Đông các đại học sĩ xót thương, tự vẫn. Đảng ác nổi lên. Quân phản nghịch đốt phá kinh thành. Thợ xây Cửu Trùng Đài phần đông theo quân phản nghịch. Kinh thành hỗn loạn ; kẻ đốt, người phá Cửu Trùng Đài ; đám cung nữ của nhà vua bị vạ lây.

Đan Thiềm bị bắt. Biết mình sắp chết, nhưng bà vẫn hết lời kêu xin Ngô Hạch - võ sĩ của Trịnh Duy Sản - tha cho Vũ Như Tô, vì “nước ta còn cần nhiều thợ tài để tô điểm”. Không hề đếm xỉa gì đến lòi khẩn cầu ấy, Ngô Hạch sai quân lính trói Vũ Như Tô. Đến lúc này, Vũ Như Tô vẫn hi vọng Nguyễn Hoàng Dụ sẽ biết cho ông, sẽ cởi trói để ông xây nốt Cửu Trùng Đài, “dựng một kì công muôn thuở". Mãi đến lúc quân bạo loạn đốt Cửu Trùng Đài, ánh lửa rực sáng, khói và tàn than bay vào, Vũ Như Tô mới tỉnh ngộ, đau xót thốt lên : “Ôi mộng lớn ! Ôi Đan Thiềm ! Ôi Cửu Trùng Đài !”. Rồi ông bình thản đi ra pháp trường.

3. Anh (chị) cảm nhận như thế nào về nhân vật kiến trúc sư Vũ Như Tô và cung nữ Đan Thiềm ?

Trả lời:

- Đối với Vũ Như Tô, Đan Thiềm là “viên ngọc quý”, “trí sáng như vầng nhật nguyệt”. Bà tỉnh táo, sáng suốt trong mọi hoàn cảnh, dường như lịch lãm hơn, thực tế hơn và dễ thích ứng hơn so với Vũ Như Tô. (Trước đây, bà khuyên Vũ Như Tô xây Cửu Trùng Đài, đến khi đảng ác nổi lên lại khuyên ông chạy trốn ; cả hai lần bà đều rất đúng.)

c) Như vậy, ở hồi V này, Vũ Như Tô và Đan Thiềm được nhà văn xây dựng với những nét tính cách khác nhau, nhưng cũng có những nét tương đồng. Họ là những tri âm, đồng bệnh của nhau trong khát vọng, trong nỗi đau. số phận bi đát của họ nói lên bi kịch của tài năng (Vũ Như Tô) và sắc đẹp (Đan Thiềm) trong xã hội đen tối.

4. Vở kịch Vũ Như Tô đề cập đến những mâu thuẫn gì và chúng đã được nhà văn giải quyết ra sao ?

Trả lời:

Trong vở kịch Vũ Như Tô, có thể nhận thấy hai mâu thuẫn chính, có mâu thuẫn chưa được giải quyết, có mâu thuẫn cơ bản đã được giải quyết

a) Mâu thuẫn thứ nhất là mâu thuẫn giữa bọn vua chúa quan lại tham tàn sống xa hoa, hưởng lạc với nhân dân lao động lầm than, cực khổ. Mâu thuẫn này chủ yếu được thể hiện trong những hồi trước của vở kịch. Đến hồi V - hồi cuối cùng - nó được đẩy lên thành cao trào và được giải quyết dứt khoát trên lập trường của nhân dân : Hôn quân Lê Tương Dực bị giết, Nguyễn Vũ tự sát, Kim Phượng và đám cung nữ bị những kẻ nổi loạn nhục mạ, bắt bớ.

b) Mâu thuẫn thứ hai ià mâu thuẫn giữa quan niệm cao siêu, thuần tuý của muôn đời và lợi ích nhất thời, trực tiếp, thiết thực của quần chúng nhân dân. Mâu thuẫn này được thể hiện tập trung rõ nét qua số phận bi kịch của người kiến trúc sư Vũ Như Tô và phần nào qua người cung nữ Đan Thiềm. Vũ Như Tô mang hoài bão “tranh tình xảo với hoá công”, rất tin vào tài năng xuất chúng của mình và ông đã không đếm xỉa gì đến nỗi khốn khổ của dân chúng, miễn sao thực hiện được hoài bão. Vì xây Cửu Trùng Đài tráng lệ, nguy nga, nhân dân phải đóng góp rất nhiều công sức và tiền của nên Vũ Như Tô trở thành kẻ đối địch với nhân dân. Họ nguyền rủa, oán trách người kiến trúc sư này, ngay Thị Nhiên - người vợ quê mùa chất phác của ông - cũng không đồng tình với chồng. Hơn nữa, quần chúng sẵn sàng đồng tình với việc trừng phạt Vũ Như Tô và đốt phá Cửu Trùng Đài. Dường như đến hồi cuối của vở kịch, dân chúng tập trung sự căm phẫn vào Vũ Như Tô và Đan Thiềm hơn là việc tiêu diệt bạo chúa Lê Tương Dực. Nếu như ở những hồi trước, mâu thuẫn thứ hai chỉ mới thấp thoáng thì đến hồi cuối này, nó được miêu tả rất đậm và có phần hoà vào mâu thuẫn thứ nhất. Mâu thuẫn thứ hai chưa được giải quyết, còn treo lơ lửng trước người đọc. Điều này được chính tác giả thừa nhận qua lời đề tựa của tác phẩm : “Đài Cửu Trùng không thành nên mừng hay nên tiếc ? Than ôi ! Như Tô phải hay những kẻ giết Như Tô phải ?”. Nhưng phải chăng cách giải quyết vấn đề không thật rạch ròi, càng không dễ dãi và đơn giản, đầy day dứt và ám ảnh, đã nâng bi kịch Vũ Như Tô lên hàng kiệt tác, tạo ra tính đa chủ đề trong tác phẩm khi đặt ra những câu hỏi có tầm khái quát, triết lí sâu sắc, muôn thuở về những vấn đề sinh tử đối với nghệ thuật và đối vói người nghệ sĩ chân chính, vừa có tài vừa có tâm. Tuy nhiên, nếu đọc kĩ tác phẩm và lời đề từ của vở kịch, ta có thể nhận ra thái độ của Nguyễn Huy Tưởng kín đáo nghiêng về phía Vũ Như Tô, nghiêng về nghệ thuật.

Sachbaitap.com