Bài 3 Luyện tập về từ đa nghĩa trang 55 SGK Tiếng Việt 5 Chân trời sáng tạo tập 1

Câu 1 (trang 55 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Đọc câu thơ, câu văn sau và thực hiện yêu cầu:

a.

Thân dừa bạc phếch tháng năm

Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao.

Trần Đăng Khoa

b. Mặt trời còn khuất sau quả đồi, ảnh một vùng hồng lên nền trời xanh biếc.

Thạch Lam

– Từ "quả" trong câu nào được dùng với nghĩa gốc, từ "quả" trong câu nào được dùng với nghĩa chuyển?

– Tìm thêm 1 – 2 nghĩa chuyển của từ “quả”.

– Đặt câu có từ "quả" với mỗi nghĩa chuyển tìm được.

Phương pháp: 

Em đọc kĩ các câu thơ, câu văn, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải: 

- Từ “quả” trong câu a được dùng với nghĩa gốc. Từ “quả” trong câu b được cùng với nghĩa chuyển.

- 1 -2 nghĩa chuyển của từ “quả”:

+ Kết quả (nói tắt)

- Kết quả của trận đấu là đội A thắng.

Câu 2 (trang 55 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Tra từ điển để tìm nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ “mặt”, “chân”.

Phương pháp:

Lưu ý các bước tra từ điển:

1. Dò trang có chữ cái đầu tiên của từ.

2. Dò từ trên xuống theo thứ tự để tìm vị trí của từ cần tra.

3. Đọc phần giải nghĩa của từ và chọn nghĩa phù hợp.

Lời giải:

- Mặt:

+ Nghĩa gốc: phần phía trước, từ trán đến cằm của người, hay phần phía trước của đầu con thú, nơi có các bộ phận như mắt, mũi, mồm.

+ Nghĩa chuyển: phần phẳng ở phía trên hoặc phía ngoài của vật, phân biệt với phần bên dưới hoặc bên trong.

+ Nghĩa chuyển: phần được trừu tượng hoá khỏi chỉnh thể để xem xét, phân biệt với phần đối lập hoặc những phần còn lại...

- Chân:

+ Nghĩa gốc: bộ phận dưới cùng của cơ thể người hay động vật, dùng để đi, đứng, chạy, nhảy, v.v.

+ Nghĩa chuyển: bộ phận dưới cùng của một số đồ dùng, có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác.

+ Nghĩa chuyển: phần dưới cùng của một số vật, tiếp giáp và bám chặt vào mặt nền.

Câu 3 (trang 55 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Viết 3 – 4 câu là một cảnh đẹp thiên nhiên, trong đó có sử dụng từ “mặt” hoặc từ “chân” được dùng với nghĩa chuyển.

Gợi ý:

Phương pháp: 

Em tiến hành viết 3 – 4 câu là một cảnh đẹp thiên nhiên, trong đó có sử dụng từ “mặt” hoặc từ “chân” được dùng với nghĩa chuyển.

Lời giải: