Soạn bài Củng cố, mở rộng trang 68 - Văn 10 KNTT

Câu 1. 

Căn cứ vào ba văn bản đã đọc, lập bảng tổng hợp hoặc vẽ sơ đồ theo gợi ý sau:

Phương pháp:

- Đọc lại ba văn bản trên.

- Dựa vào lý thuyết về ngôi kể chuyện, nhân vật, điểm nhìn, chủ đề để trả lời câu hỏi.

Trả lời:

Câu 2. 

Từ các văn bản đã học trong bài, lập bảng tổng hợp về đặc điểm của các ngôi kể theo gợi ý sau: 

Phương pháp:

- Đọc lại các văn bản đã học để tổng hợp kiến thức.

- Dựa vào kiến thức về người kể chuyện ở ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba để hoàn thành bảng trên.

Trả lời:

Câu 3. 

Nêu những dấu hiệu có thể giúp ta nhận biết lời nhân vật trong tác phẩm truyện. Lời nhân vật trong truyện thường tổn tại ở những dạng nào?

Phương pháp:

- Đọc kĩ lý thuyết về lời nhân vật.

- Dựa vào những gì đã học để chỉ ra dấu hiệu nhận biết lời nhân vật và những dạng tồn tại của lời nhân vật.

Trả lời:

- Những dấu hiệu có thể giúp ta nhận biết lời nhân vật trong tác phẩm truyện:

+ Lời gắn với một nhân vật cụ thể.

+ Lời biểu thị ý thức, suy nghĩ, tâm trạng, mang cách thể hiện của nhân vật cụ thể.

- Lời nhân vật trong truyện thường tồn tại ở hai dạng: lời thoại trực tiếp và lời thoại gián tiếp.

Câu 4. 

Cho đề bài: Phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh để làm nổi bật chủ đề truyện Dưới bóng hoàng lan.

a) Tìm ý và lập dàn ý cho đề bài trên.

b) Viết đoạn văn mở bài và một đoạn văn thuộc phần thân bài.

Phương pháp:

- Đọc kĩ tác phẩm Dưới bóng hoàng lan.

- Chú ý những chi tiết nói về nhân vật Thanh để lập dàn ý và thực hành viết theo yêu cầu đề bài.

Trả lời:

a)  Tìm ý và lập dàn ý

- MB: Giới thiệu tác giả Thạch Lam, truyện “Dưới bóng hoàng lan”, nhân vật Thanh, chủ đề của truyện

- TB:

+ Ý 1: Hoàn cảnh của nhân vật Thanh

+ Ý 2: Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà

+ Ý 3: Tâm trạng của nhân vật Thanh đối với người bà

+ Ý 4: Tâm trạng của nhân vật Thanh đối với Nga

+ Ý 5: Tâm trạng của nhân vật Thanh trong buổi sáng lên tỉnh

→ Khái quát chủ đề của truyện.

- KB: Khẳng định ý nghĩa của nhân vật đối với việc làm nổi bật chủ đề.

b) Viết đoạn

- Mở bài:

Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930- 1945. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân văn sâu sắc. “Dưới bóng hoàng lan” là một trong những truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách Thạch Lam. Xoay quanh câu chuyện về một lần về thăm quê của nhân vật Thanh, truyện ngắn đã khai thác diễn biến tâm trạng tinh tế của nhân vật, từ đó làm nổi bật chủ đề của truyện: những tình cảm giản dị, đơn sơ, thân thuộc, những khung cảnh bình dị, thân quen vẫn luôn đủ sức nâng đỡ tâm hồn của con người.

- Một đoạn trong thân bài: Một đoạn trong phần phân tích tâm trạng của Thanh khi vừa trở về nhà.

Đứng trước sự tĩnh lặng của gian nhà, trong lòng Thanh như trào dâng bao nỗi niềm, khiến anh “trở nên nghẹn họng”. Thanh nhận ra từ khi mình lên tỉnh làm việc thì ngôi nhà vốn neo người của bà cháu anh càng trở nên hoang vắng, quạnh quẽ hơn: “Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ngoài kia đều ngừng lại trên bậc cửa”. Nhưng, ngôi nhà ấy vẫn mang lại cảm giác thân quen, bởi dù xa nhà một thời gian dài nhưng mỗi lần trở về thăm quê thì ngôi nhà ấy vẫn chẳng có sự đổi thay nào, tựa như tình yêu thương nơi người bà và những ký ức trong trẻo ngày xưa vẫn luôn nguyên vẹn: “ …cảnh tượng gian nhà cũ không có gì thay đổi, cũng y như ngày chàng đi khi xưa”. Chỉ qua những dòng đầu tiên của tác phẩm thôi nhưng chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy ở Thanh một sự gắn bó tha thiết với quê hương và với người bà mà anh rất mực yêu thương, kính trọng. Vì vậy mà mỗi lần về thăm quê, Thanh không tránh khỏi cảm giác bồi hồi, mừng rỡ, đó là thứ tình cảm của một người con xa quê khi được trở về nơi mái nhà thân yêu, nơi mình được sinh ra, được lớn lên “…Khi Thanh từ giã cái bức nóng của phố xã, bước chân vào ngôi nhà mát rượi của bà, gặp lại những gì thương mến sau hai năm xa cách. Sự chăm sóc ân cần của bà, hương ngọc lan dịu ngọt phảng phất đâu đây đem đến chàng sự nhẹ nhõm….” Đó là sự nhẹ nhõm của tâm hồn con người luôn yêu quê, hướng về quê hương.

Câu 5. 

Trên cơ sở dàn ý bài viết đã lập ở câu 4, hãy chuẩn bị dàn ý cho bài nói và tập luyện cách trình bày.

Phương pháp:

- Chuẩn bị đề cương bài nói.

- Luyện tập cách trình bày bài nói sao cho mạch lạc.

Trả lời:

* Dàn ý bài nói:

- MB: 

+ Lời chào hỏi.

+ Giới thiệu tác giả Thạch Lam, truyện “Dưới bóng hoàng lan”, nhân vật Thanh, chủ đề của truyện

- TB:

+ Ý 1: Hoàn cảnh của nhân vật Thanh

+ Ý 2: Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà

+ Ý 3: Tâm trạng của nhân vật Thanh đối với người bà

+ Ý 4: Tâm trạng của nhân vật Thanh đối với Nga

+ Ý 5: Tâm trạng của nhân vật Thanh trong buổi sáng lên tỉnh

→ Khái quát chủ đề của truyện.

- KB: Khẳng định ý nghĩa của nhân vật đối với việc làm nổi bật chủ đề.

Câu 6. 

Tìm đọc thêm một số tác phẩm truyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ nhất, khái quát ngắn gọn chủ đề của tác phẩm đã đọc.

Phương pháp:

- Tìm đọc các tác phẩm truyện được kể theo ngôi thứ nhất.

- Khái quát ngắn gọn chủ đề của truyện.

Trả lời:

- Truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng được kể bằng ngôi thứ nhất. Kể về cuộc gặp gỡ và chia xa giữa hai cha con ông Sáu và bé Thu, truyện đã khái quát tình cảm cha con sâu nặng trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh. 

- Truyện “Dế Mèn phiêu lưu ký” của nhà văn Tô Hoài được kể bằng ngôi thứ nhất. Kể chuyện về thế giới loài vật thông qua hành trình của nhân vật Dế Mèn, tác giả đã gửi gắm những bài học về cách sống của con người.

Sachbaitap.com