Soạn bài Dế chọi Văn 9 Chân trời sáng tạo tập 1

* Hướng dẫn đọc

Nội dung chính: Câu chuyện vẽ nên bức tranh hiện thực đời đầu Mãn Thanh để thỏa sự vui thú của triều đình mà làm khổ dân chúng. Cũng từ đó mà bộc lộ bộ mặt tham lam của triều đình. Nhờ có một con dế cũng có thể đổi đời vì làm vừa lòng bề trên.

Câu 1 (trang 114 sgk Ngữ văn 9 CTST Tập 1): Tóm tắt nội dung câu chuyện theo diễn biến của các sự kiện trong văn bản và chi biết các sự kiện ấy được sắp xếp theo trật tự thời gian, không gian như thế nào?

Phương pháp: 

Đọc hiểu văn bản và tóm tắt lại câu chuyện. Rút ra nhận xét về thời gian và không gian.

Lời giải: 

Tóm tắt theo sự kiện

- Thời Tuyên Đức 1426-1435, Thành Danh – một chức dịch hiền lành không dám bổ báng làm nhiễu dân chúng vì nộp dế nên anh phải tự đi tìm dế chọi. Bi kịch của gia đình anh bắt nguồn từ đó.

- Thành Danh hiền lành nên không dám sách nhiễu dân chúng, lo lắng quá nên phải tự đi tìm dế. Tìm mãi không được, hạn nộp dế đã hết, Thành Danh bị quan phạt, bị đánh đập, lo lắng muốn tự vẫn

- Vợ Thành đi xem bói, biết nơi có dế tốt. Thành đã bắt được một con dế chọi như ý. Nhưng không may con Thành làm dế bị chết. Bị mẹ mắng, nó sợ hãi nhảy xuống giếng và bị chết đuối.

- Thành mất con, mất dế. Sau khi con trai tỉnh dậy, sáng hôm sau Thành lại bắt được con dế có hình dạng kì quái: “hình dáng như con chó, cánh hoa mai, đầu vuông chân dài”, có vẻ đây là một con dế có thể giúp Thành thay đổi cuộc đời.

- Con Thành sống lại nhưng vô hồn. Hồn con Thành hoá thân vào con dế chọi. Dế nhỏ nhưng nhanh nhẹn và chọi rất giỏi. Dế mang dâng vua, chọi giỏi lại biết nhảy múa, vua rất vừa lòng và ban thưởng cho quan tỉnh.

- Vì có con dế hay dâng vua mà Thành Danh được học tiếp và thi đỗ tú tài.  Gia đình Thành Danh được giàu sang phú quý, “Ruộng đồng trăm khoảnh… ngựa xe vượt cả các bậc quyền thế, một năm sau con trai Thành Danh trở lại bình thường.

- Thời gian: Câu chuyện xảy ra ở thời đầu Mãn Thanh (thời gian cụ thể)

- Không gian:

+ Không gian triều đình đời Tuyên Đức nhà Minh mê trò chọi dế, một thú vui chốn cung cấm.

+ Không gian nhà của Thành

+ Không gian kì ảo Đại Phật phía đông thông

Câu 2 (trang 114 sgk Ngữ văn 9 CTST Tập 1): Câu chuyện trong văn bản cho thấy tục lệ dâng hiến dế quý cho quan lại, vua chúa đã tác động như thế nào đến đời sống của các hạng người trong xã hội đương thời?

Phương pháp: 

Dựa vào phần đọc hiểu văn bản để liên hệ tới thực tế lúc bấy giờ

Lời giải: 

Chỉ một câu chuyện dâng dế chọi lên vua mà phản ánh được cả bộ mặt của giai cấp thống trị tàn bạo, ăn chơi sa đoạ và những thảm cảnh mà nhân dân lao động phải chịu đựng. Một con dế chọi có thể mang đến thảm kịch cho một gia đình, một tỉnh nhưng cũng có thể mang vinh hoa phú quý đến cho cả một tỉnh, một dòng họ.Con dế chọi chỉ là một phương tiện vui chơi giải trí của vua quan nơi cung cấm nhưng lại là yếu tố quyết định sống chết của người dân. Gia đình Thành Danh là một minh chứng tiêu biểu. Dế chọi đã mang tai hoạ đến cho gia đình Thành Danh song cũng chính dế chọi (con dế do linh hồn con trai Thành Danh hoá thân vào) lại mang đến cho gia đình Thành Danh vinh hoa phú quý.

Câu 3 (trang 114 sgk Ngữ văn 9 CTST Tập 1): Phân tích điểm tương đồng, khác biệt về số phận của nhân vật Thành Danh trước và sau khi tìm được dế quý dâng quan.

Phương pháp: 

So sánh điểm khác và giống nhau về số phận của nhân vật Thành Danh

Lời giải: 

Câu 4 (trang 114 sgk Ngữ văn 9 CTST Tập 1): Chỉ ra một số biểu hiện của yếu tố kì ảo trong văn bản và tác dụng của yếu tố này trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm

Phương pháp: 

Nhận biết một số yếu kì ảo trong truyện và nêu tác dụng

Lời giải: 

- Yếu tố kì ảo trong văn bản:

+ Tờ giấy của cô đồng

+ Thành Danh tìm bắt được dế chọi

+ Con dế chọi dáng người nhỏ bé nhưng có sức mạnh phi thường, có khả năng thắng cả những con dế lớn hơn mình nhiều lần

+ Con dế nhảy múa mỗi khi nghe tiếng đàn cầm, đàn sắt ở trong cung

+ Con trai Thành Danh sống lại và kể chuyện hóa dế.

- Tác dụng:

+ Phê phán chế độ chính trị tàn bạo đương thời đã đè nén, áp bức, gây ra bao đau thương cho những người dân hiền lành lương thiện.

+ Truyện có kết cấu hết sức chặt chẽ, biến hoá khôn lường, hợp lí và lôgíc chứ không đơn điệu, cứng nhắc.

Câu 5 (trang 114 sgk Ngữ văn 9 CTST Tập 1): Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Dế chọi là truyện truyền kì?

Phương pháp: 

Đọc hiểu văn bản, dựa trên tri thức ngữ văn để nhận biết

Lời giải: 

- Đặc điểm của truyện truyền kì thể hiện qua các yếu tố: không gian, thời gian, nhân vật, cốt truyện, lời của người kể chuyện và lời của nhân vật

+ Thời gian truyền kì: Nhân vật con trai sống nhiều cuộc đời khác nhau ( con người à háo thân vào Dế chọi à nhập vào con người)

+ Nhân vật: Con người thực và nhân vật có phép lạ ( Dế chọi, cô Đồng)

+ Cốt truyện: Từ đầu đến cuối truyện mọi tình tiết đều xoay quanh câu chuyện dế chọi. Truyện chỉ viết về một gia đình cụ thể là gia đình Thành Danh với những tình huống may rủi xen kẽ, tất cả đều gắn với chuyện tìm dế chọi, luyện dế chọi để cống nạp 

+ Có lời bàn của tác giả ở cuối truyện.

Câu 6 (trang 114 sgk Ngữ văn 9 CTST Tập 1): Theo em, nếu bỏ đi phần “lời bàn của tác giả” ở cuối truyện thì việc đọc hiểu truyện Dế chọi có khó khăn/ thuận lợi gì?

Phương pháp: 

Tìm hiểu ý nghĩa của lời bàn của tác giả và rút ra kết luận

Lời giải: 

- Cuối câu chuyện có trích lại câu nói của Dị Sử thị: Họ Thành vì sâu mọt mà nghèo, nhờ dế chọi mà giàu, áo cừu ngựa tốt vênh vang, lúc làm lí chính bị trách phạt không nghĩ rằng mình được thế đâu. Trời đền đáp cho kẻ trưởng giả trọng hậu, tới nỗi tuần phủ tri huyện cũng được hưởng phúc ấm nhờ con dế. Thường nghe một người lên trời, gà chó cũng thành tiên, đúng lắm thay.

- Nếu như bỏ đi lời bình đó có thể gây ra khó khăn trong việc hiểu rõ ý nghĩa và thông điệp của truyện. Lời bình của tác giả thường giúp người đọc hiểu rõ, hiểu sâu hơn về tác phẩm, nhận thực được giá trị hiện thực xã hội và tình cảm mà tác giả muốn truyền tải. Nếu bỏ đi lời bình có thể dẫn đến hiểu lầm hoặc mất đi một phần quan trọng trong thông điệp của truyện.

Sachbaitap.com