Soạn bài Khúc tráng ca nhà giàn Văn 12 Cánh Diều tập 1

I. Chuẩn bị:

Câu hỏi 1: (trang 87 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Đọc trước văn bản Khúc tráng ca nhà giàn, tìm hiểu thông tin về tác giả Xuân Ba

Lời giải:

Xuân Ba tên khai sinh là Trịnh Huyên, sinh năm 1954, quê tại làng Lon Biện Thượng Thanh Hóa (nay là thôn Việt Yên, xã Vĩnh Hùng, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa).

Xuân Ba sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống ấm nhạc

Ông theo học khoa Văn trường Đại học tổng hợp Hà Nội năm 1976

Năm 1988, ông trở thành Hội viên hội Hội nhà văn Việt Nam.

Phong cách sáng tác của Xuân Ba đều mang hơi hướng đọc diễn, mỗi một thể loại đều hằn chứa màu sắc, phong cách độc đáo riêng của ông.

Tác phẩm nổi tiếng: Vẫn phải tin vào những giọt nước mắt (1995), Khang khác mây thường (2004), Chuyện buồn kể muộn (2005)…

II. Đọc - hiểu:

Câu hỏi 1: (trang 87 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Chú ý bối cảnh chuyến đi 

Lời giải:

Bối cảnh chuyến đi:

- Thời gian: bốn giờ sáng khi bầu trời còn là màn đêm

- Không gian: trên tàu giữa biển khơi

Câu hỏi 2: (trang 88 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Giá trị ẩn trong đảo chìm là gì?

Lời giải:

Giá trị ẩn trong đảo chìm là: Những nước phát triển như Nhật Bản chẳng hạn vớ được đảo chìm như thế quả bằng vớ được kim cương”.

Câu hỏi 3: (trang 89 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Khu vực Ba Kè có gì đặc biệt?

Lời giải:

Khu vực Ba Kè không cồn, không nhô lên những mỏm để tạo nên thứ đảo chìm nhưng đã tạo ra một độ sâu vừa phải cho phép dựng những chòi canh lênh khênh trên đó mà bây giờ ta quen gọi là nhà giàn.

Các vị trí nhà giàn xây dựng lại với nhau, vây bọc nhau, đủ tạo thành thế trận để giữ cho chủ quyền, đất nước những khoảng san hô quý giá mà tiềm ẩn quanh đó là những mỏ dầu, túi khí.

Câu hỏi 4: (trang 89 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Chú ý nội dung phần 2

Lời giải:

Sự hi sinh của những cán bộ chiến sĩ khi thực hiện nhiệm vụ ở biển cả dữ dội

Câu hỏi 5: (trang 90 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Hình dung sự dữ dội của biển cả.

Lời giải:

Sự dữ dội của biển cả được thể hiện qua hình ảnh “ Biển vẫn làm trò tung hứng chiếc xuồng như một thứ đồ chơi mong manh..”

→ Biển cả dữ dội, nguy hiểm với những cơn sóng trào cuồn cuộn khiến cho chiếc xuồng trở nên lung lay.

Câu hỏi 6: (trang 90 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Chuyện xảy ra vào giai đoạn nào?

Lời giải:

Chuyện xảy ra vào giai đoạn: từ năm 1990, 1996, 1999 và sau chót là năm 2000 đã lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt vào nhà giàn.

Câu hỏi 7: (trang 90 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Chú ý những chi tiết về sự hi sinh của cán bộ, chiến sĩ.

Lời giải:

Những chi tiết về sự hi sinh của cán bộ, chiến sĩ:

- Mười bốn cán bộ chiến sĩ nhà giàn đã hi sinh trong một số trận bão

- Nhà đổ, liệt sĩ Thượng úy Nguyễn Hữu Quang, chủ nhiệm chính trị giàn 1:3 bơi nhiều ngày trên biển…. nhường miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội

- Liệt sĩ đại úy Vũ Quang Chương, chỉ huy nhà giàn 2A Phúc Nguyên… bình tĩnh chỉ huy bộ đội.

→ Thể hiện vẻ đẹp của những người chiến sĩ khi làm nhiệm vụ: tình cảm đồng đội keo sơn, gắn bó và tinh thần trách nhiệm cao với công việc, luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ

Câu hỏi 8: (trang 91 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Nội dung phần 3 kể chuyện gì?

Lời giải:

Nội dung phần 3 kể lại câu chuyện vè quá trình phát triển cũng như sự khác nhau của ba thế hệ nhà gian theo thời gian: Thời kì đầu chỉ là những cái cọc bê tông cắm xuống nền san hô, trên bắc hoặc thưng ván hoặc bạt. Sang thế hệ thứ hai, có sự xuất hiện của công binh, dựng những công trình lô cốt chỉ hở ra khung cửa. Tới thế hệ thứ ba, phát triển thành tổ hợp kiến trúc nói chung.

Câu hỏi 9: (trang 92 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Chú ý điểm khác nhau của ba thế hệ nhà giàn.

Lời giải:

Khác nhau về cấu trúc của nhà giàn: Thời kì đầu chỉ là những cái cọc bê tông cắm xuống nền san hô, trên bắc hoặc thưng ván hoặc bạt. Sang thế hệ thứ hai, có sự xuất hiện của công binh, dựng những công trình như lô cốt chỉ hở ra khung cửa, na ná như lỗ châu mai. Tới thế hệ thứ ba, phát triển thành tổ hợp kiến trúc nói chung. “ Từ xa ngó như cái nhà, không một biệt thự màu trắng ba, bốn tầng đột ngột nhỏ giữa đại dương”.

Câu hỏi 10: (trang 92 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Tác giả bày tỏ thái độ và cảm xúc như thế nào ở phần cuối?

Lời giải:

- Tác giả vô cùng khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn khi có thể xây dựng được hệ thống nhà giàn, cắm được hệ thống cọc trụ vững, kiên cố xuống biển sâu như vậy: “ Ngạc nhiên khi biết được, cái nhà giàn chót vùng biển đất Mũi Cà Mau cũng do quân của tướng Nam đây thiết kế thi công”/ “ Tôi ngó xuống làn nước thăm thẳm kia để rùng mình, không biết anh em công binh làm cách nào…”

- Tác giả cũng thể hiện sự kính trọng, yêu mến, tự hào trước lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ cũng như niềm tin tưởng vào tương lai tươi sáng của thế hệ mai sau “ sẽ cắm hệ thống cọc hiện đại- bà đỡ cho nền móng thành phố, sân bay trên biển của nước Việt Nam mới”.

III. Sau khi đọc:

Câu hỏi 1: (trang 93 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn viết về vấn đề gì? Tóm tắt nội dung chính của mỗi phần của mỗi phần được đánh số trong văn bản. 

Lời giải:

Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn viết về vấn đề: Sự thay đổi của ba thế hệ nhà giàn theo thời gian. Đồng thời thể hiện cuộc sống gian khổ, nhiều mất mát hi sinh của các cán bộ ở quần đảo Trường Sa.

Nội dung chính của mỗi phần:

+Phần 1: Những cái nhìn của tác giả về khu vực Ba Kè

+Phần 2: Những cán bộ chiến sĩ hi sinh bởi sự dữ dội của biển cả

+Phần 3: Điểm khác nhau của ba thế hệ nhà giàn

+Phần 4: Niềm vui mừng, sự tự hào của tác giả về quân của tướng Nam.

Câu hỏi 2: (trang 93 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Tính phi hư cấu của bài phóng sự được thể hiện ở những yếu tố nào? Điều đó có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của tác phẩm?

Lời giải:

Tính phi hư cấu của bài phóng sự trên được thể hiện ở những yếu tố:

- Hình ảnh gắn liền với hiện thực, sự thực: Tác giả đã sử dụng hình ảnh thực tế từ cuộc sống, từ những trải nghiệm cá nhân để tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống trên nhà giàn

- Kết cấu, nghê thuật xây dựng cốt truyện: Mặc dù là một bài phóng sự nhưng Khúc tráng ca nhà giàn có một cấu trúc rõ ràng, mạch lạc, giống như một câu chuyện

- Ngôn ngữ, giọng điệu lôi cuốn, giàu tính nhân vật: Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế, biểu đạt cảm xúc và suy nghĩ của mình một cách sâu sắc, tạo nên một giọng điệu riêng, lôi cuốn người đọc

- Khắc họa hình ảnh chân thực, giàu tính gợi hình, gợi cảm: Những hình ảnh trong bài phóng sự không chỉ chân thực mà còn giàu tính gợi hình, gợi cảm, giúp người đọc có thể cảm nhận được không khí, môi trường sống và công việc khắc nghiệt của những người làm việc trên nhà giàn.

Tính phi hư cấu trong bài phóng sự “Khúc tráng ca nhà giàn” giúp thể hiện rõ nét nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống và công việc của những người làm việc trên nhà giàn, cũng như những khó khăn, thách thức mà họ phải đối mặt. Đồng thời nó cũng giúp tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những người này.

Câu hỏi 3: (trang 93 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Khúc tráng ca nhà giàn đã sử dụng biện pháp đặc trưng gì của thể loại phóng sự? Hãy chỉ ra một số dẫn chứng cụ thể.

Lời giải:

Khúc tráng ca nhà giàn đã sử dụng những biện pháp đặc trưng của thể loại phóng sự: tả, thuật, bình.

Dẫn chứng

- Lời tả: “Tôi chỉ biết láng máng cái nhà giàn này là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kết cấu khung kép của giàn khoan dầu khí với hệ thống móng cọc thép chịu được bão gió cấp 12 hoặc hơn. Tôi cũng láng máng thêm… Tôi ngó xuống làn nước thăm thẳm kia để rùng mình, không biết anh em công binh làm bằng cách nào mà thương lượng được Hà Bá hay vua Thủy Tề để cắm được hệ thống cọc vững vàng kiên cố như thế?”.

- Lời thuật: “Tôi đang nói đến cái nhà giàn không mấy kiên cố những năm xa chứ không phải loại giàn thế hệ mới bây giờ có thể chịu được cấp 12, trên cả cấp 12! Những cơn bão năm 1990, 1996, 1999 và sau chót là năm 2000 đã lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt vào nhà giàn. Đại tá Chấn kể lại Sở chỉ huy Quân chủng ở Hải Phòng có lúc lặng hẳn đi khi anh em một số nhà giàn điện về là chòi khó thế này… đó là những thông điện cuối cùng mà Sở chỉ huy Quân chủng nhận được…”1 số dẫn chứng cụ thể.

Câu hỏi 4: (trang 93 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Chi tiết nào của văn bản để lại ấn tượng đặc biệt với em? Vì sao?

Lời giải:

Chi tiết của văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em là chi tiết ở phần 2. Khi nhà giàn 1:3 Phúc Tấn bị bão đánh sập vào năm 1990 đã làm ba chiến sĩ hy sinh. Liệt sĩ Thượng úy Nguyễn Hữu Quảng, Chủ nhiệm chính trị nhà giàn đã bơi nhiều ngày trên biển nhưng trong lúc sóng to, gió lớn “còn nhường miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội và chiếc phao cá nhân”. Dù đứng trước ranh giới vô cùng mong manh giữa sống và chết, họ vẫn nhường nhau từng miếng lương khô cuối cùng và phao cá nhân. Hành động này của họ khiến em cảm thấy xúc động với tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó bền chặt. Đó cũng là cảm xúc xót xa, thương xót cho những khó khăn với những vất vả, nguy hiểm mà chiến sĩ phải trải qua.

Câu hỏi 5: (trang 93 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Việc kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật để kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn của văn bản nhằm mục đích gì? Người viết thể hiện thái độ và sự đánh giá như thế nào về vấn đề đó.

Lời giải:

Việc kết hợp thủ pháp trần thuật với miêu tẳ để kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn của văn bản nhằm mục đích tạo nên một bức tranh sinh động, chân thực về cuộc sống và công việc của ba thế hệ nhà giàn. Thủ pháp trần thuật giúp tái hiện, kể lại câu chuyện, sự kiện một cách trung thực, khách quan. Trong khi đó, thủ pháp miêu tả giúp tạo nên những hình ảnh, cảnh vật, con người một cách sinh động, đầy màu sắc.

Về thái độ và sự đánh giá của tác giả, Xuân Ba đã thể hiện sự trầm trồ, khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn. Ông cũng tỏ ra kính trọng, yêu mến, tự hào trước lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ cũng như tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước. Thông qua việc kể về lịch sử của ba thế hệ nhà giàn, tác giả đã ca ngợi sự hi sinh, cống hiến của những cán bộ chiến sĩ trước những khó khăn, dữ dội của biển cả.

Câu hỏi 6: (trang 93 SGK Văn 12 Cánh Diều Tập 1)

Theo em, vấn đề nêu lên trong bài phóng sự có ý nghĩa như thế nào với xã hội hiện nay?

Lời giải:

Bài phóng sự “Khúc tráng ca nhà giàn” nêu lên vấn đề về cuộc sống và công việc khắc nghiệt của những người làm việc trên nhà giàn, những khó khăn, thách thức mà họ phải đối mặt, cũng như sự hi sinh, cống hiến của họ vì lý tưởng cao đẹp. Đây là một vấn đề rất quan trọng, có ý nghĩa lớn đối với xã hội hiện nay.

Ý nghĩa đối với xã hội hiện nay: Trước hết, nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về công việc và cuộc sống của những người làm việc trên nhà giàn, từ đó tạo ra sự thông cảm, đồng lòng và sự hỗ trợ từ cộng đồng. Thứ hai, nó cũng góp phần nâng cao nhận thức của xã hội về tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền và tài nguyên quốc gia. Cuối cùng, thông qua việc kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn, bài phóng sự cũng giúp tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những người này.

Sachbaitap.com