Soạn bài Ôn tập và kiểm tra phần Tiếng Việt (tập 1) ngắn nhất - Văn 8 tập 1

I. TỪ VỰNG

1. Lý Thuyết

- Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.

- Trường từ vựng.

- Từ tượng hình, từ tượng thanh.

- Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội.

- Các biện pháp tu từ.

2. Thực hành

Trả lời câu hỏi (trang 157 SGK Ngữ văn 8, tập 1)

a. Truyện dân gian gồm:

Truyện cổ tích, truyện truyền thuyết, truyện ngụ ngôn, truyện cười

b. Ví dụ về biện pháp tu từ nói quá hoặc nói giảm nói tránh trong ca dao Việt Nam:

VD 1: Nói quá

                                              Tiếng đồn cha mẹ em hiền.

                                      Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ hai.

VD 2: Nói giảm nói tránh

                                              Áo anh rách chỉ đã lâu

                                      Hay mượn cô ấy về khâu cho cùng

c. Viết hai câu có sử dụng từ tượng hình, từ tượng thanh:

- Từng hạt mưa tí tách trên những tán lá non.

- Bộ váy mới mua của em gái tôi sặc sỡ như con tắc kè hoa.

II. NGỮ PHÁP

1. Lý thuyết

- Trợ từ, thán từ.

- Tình thái từ.

- Câu ghép.

Trả lời:

Trợ từ: Là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến của từ ngữ đó.

Thán từ: Là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để hỏi đáp.

Thán từ có 2 loại chính :

Á, ái, ơ, ôi… có thể tách ra khỏi các câu khác làm thành câu đặc biệt, là thán từ biểu lộ tình cảm.

Này, ơi, vâng, dạ… là thán từ gọi đáp.

Tình thái từ: Là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị sắc thái tình cảm của người nói .

Câu ghép: Là những câu do hai hoặc nhiều cụm C- V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C- V này được gọi là một vế câu.

2. Thực hành

Câu hỏi (trang 158 SGK Ngữ văn 8, tập 1)

a. Viết hai câu trong đó có một câu dùng trợ từ và tình thái từ, một câu có dùng trợ từ và thán từ

Cậu chỉ mua cho mình hai cuốn vở thôi nhé

Ôi! Chính mình cũng cảm thấy bất ngờ vì chuyện này

b. Đọc đoạn trích sau:

Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.

             (“Tuyên ngôn độc lập” -  Hồ Chí Minh)

Hãy xác định câu ghép. Nếu tách câu ghép đã xác định thành các câu đơn thì có được không ? Nếu được thì có làm thay đổi ý cần diễn đạt không ?

Trả lời:

a. Viết câu

- Có trợ từ và tình thái từ: Mới đó đã 5 năm trôi qua rồi ư?

- Có trợ từ và thán từ: Trời ơi, chính cô ấy là người đã vẽ bức tranh này!

b. Câu ghép trong đoạn trên:

- Pháp/ chạy, Nhật/ hàng, vua Bảo Đại/ thoái vị.

- Có thể tách câu ghép đã xác định thành các câu đơn. Nhưng nếu thay đổi thì ý diễn đạt của câu cũng thay đổi.

c. Câu ghép

- Dùng từ nối: Chúng ta/không thể nói tiếng ta đẹp như thế nào cũng như ta/không thể nào phân tích cái đẹp của ánh sáng, của thiên nhiên.

- Nối bằng cặp quan hệ từ: Có lẽ tiếng Việt của chúng ta/ đẹp bởi vì tâm hồn của người Việt Nam ta/ rất đẹp, bởi vì đời sống, cuộc đấu tranh của nhân dân ta từ trước tới nay/ là cao quý, vĩ đại nghĩa là rất đẹp.

Sachbaitap.com