Soạn bài Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới - Văn 10 KNTT

I. Trước khi đọc

Câu hỏi:

Nêu tên một truyện kể hoặc một bộ phim có nhân vật chính là vị thần. Theo bạn, điều gì làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm đó?

Phương pháp:

Dựa vào các tác phẩm thần thoại đã học hoặc đã xem, sau đó rút ra điều làm nên sự hấp dẫn của bộ phim.

Trả lời:

- Truyện: thần thoại Hy Lạp, Sơn Tinh Thuỷ Tinh, Con Rồng cháu Tiên, Thần Kim Quy, Thần trụ trời, thần núi Tản Viên, Nữ Oa vá trời,...

- Phim: Cuộc chiến của các vị thần (thần thoại Ấn Độ), Đông phương thần Oa (Trung Quốc), truyền thuyết Thánh Gióng (Việt Nam),....

- Điều làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm là những yếu tố kì ảo vô cùng đặc biệt, con người thường có siêu năng lực làm những điều phi thường, nội dung tác phẩm kì thú, lôi cuốn bạn đọc. 

II. Đọc Văn Bản

Câu 1. 

Chú ý các chi tiết mở đầu câu chuyện

Phương pháp:

Dựa vào các tác phẩm thần thoại đã học hoặc đã xem, sau đó rút ra điều làm nên sự hấp dẫn của bộ phim.

Trả lời:

- Chưa có vũ trụ, muôn vật và loài người

- Trời đất hỗn độn, tăm tối, lạnh lẽo

Câu 2. 

Hình dung vóc dáng và những hành động của thần Trụ Trời.

Phương pháp:

Dựa vào các tác phẩm thần thoại đã học hoặc đã xem, sau đó rút ra điều làm nên sự hấp dẫn của bộ phim.

Trả lời:

- Vóc dáng: Một ông thần thân thể to lớn, chân bước một bước từ tỉnh này qua tỉnh nọ, đỉnh núi này sang đỉnh núi kia

- Hành động: đứng dậy dùng đầu đội trời lên rồi đào đất, đá thành cái cột vừa to vừa cao để chống trời

Câu 3.

Có những vị thần nào được liệt kê trong bài vè?

Phương pháp:

Xem lại bài vè

Trả lời:

- Thần đếm cát, thần tát biển, thần kể sao, thần đào sông, thần trồng cây, thần xây rú, thần trụ trời

Câu 4.

Chú ý các chi tiết miêu tả công việc và “tính khí” của thần Sét.

Phương pháp:

Xem lại bài đọc, tìm các chi tiết miêu tả công việc và “tính khí” của thần Sét.

Trả lời:

- Công việc: thi hành luật pháp ở trần gian, thần có một lưỡi búa, khi xử án kẻ nào dù là người, là vật, là cây cỏ thì thần tự mình nhảy xuống tận nơi trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưỡi búa bổ xuống đầu. Có khi xong việc thần không mang lưỡi búa lên theo mà quẳng luôn tại đó. Thần thường ngủ về mùa đông, vào tháng hai, ba mới dậy làm việc. 

- Tính khí: rất nóng nảy, hễ Ngọc Hoàng sai là đi ngay, hễ thấy là đánh liền cho nên cũng có lúc làm cho người, vật chết oan

Câu 5.

Chú ý hình dạng và hoạt động của thần Gió.

Phương pháp:

Xem lại đoạn văn đầu tiên.

Trả lời:

- Hình dạng: kì quặc, không có đầu, bảo bối của thần là một thứ quạt màu nhiệm

- Hoạt động: làm gió nhỏ hay bão lớn, lâu hay mau tuỳ theo lệnh Ngọc Hoàng. Thần Gió phối hợp với thần Mưa, có khi cả thần Sét là những lúc đáng sợ nhất. Những lúc thần xuống hạ giới đi chơi vào những buổi tối trời là lúc giữa đồng bằng tự nhiên nổi lên trận gió xoay, dân gian thường gọi là thần Cụt Đầu.

Câu 6.

Mục đích của việc tạo ra nhân vật đứa con thần Gió là gì?

Phương pháp:

Xem lại đoạn văn có chi tiết đứa con của thần Gió.

Trả lời:

- Nhằm giải thích hiện tượng gió và lí giải sự xuất hiện của cây ngải tướng quân. Đó là do con thần Gió hoá thành khi phải chịu hình phạt của Ngọc Hoàng. 

III. Sau khi đọc

Câu 1.

Xác định thời gian, không gian, nhân vật và sự kiện chính trong từng truyện kể

Phương pháp:

Xem lại ba văn bản, sau đó xác định thời gian, không gian, nhân vật và sự kiện chính.

Trả lời:

Câu 2.

Hãy chỉ ra một số “dấu hiệu” giúp người đọc nhận biết ba truyện kể trên thuộc nhóm thần thoại suy nguyên.

Phương pháp:

Xem lại ba văn bản và dựa vào các đặc điểm của thần thoại suy nguyên.

Trả lời:

- Nhân vật chính: thần Trụ Trời, thần Sét, thần Gió => đều là những vị thần sáng tạo thế giới

- Nội dung: lí giải về sự hình thành của bầu trời, mặt đất, của sấm sét và gió

Câu 3.

Trong cái nhìn của con người cổ đại, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét có hình dạng và “tính khí” ra sao? Sự tưởng tượng về các vị thần ấy được hình thành trên cơ sở nào?

Phương pháp:

Xem lại ba văn bản và dựa vào các đặc điểm của thần thoại

Trả lời:

- Thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét đều có ngoại hình kì lạ khác thường, tính khí mạnh mẽ, nóng nảy, nghịch ngợm

- Sự tưởng tượng về các vị thần dựa trên những đặc điểm của những hiện tượng tự nhiên mà con người cần lý giải. 

+Bầu trời rộng lớn => Thần Trụ Trời có thân thể to lớn

+Sét là những tia nhỏ, âm thanh lớn => thần Sét có mặt mũi rất nanh ác, tiếng quát tháo rất dữ dội

+ Gió không có hình thù rõ ràng => thần Gió có hình dạng kì quặc, không có đầu. 

Câu 4.

Công việc của thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió là gì? Công việc đó được miêu tả như thế nào, nhằm mục đích gì?

Phương pháp:

Xem lại ba văn bản

Trả lời:

Câu 5.

Hình tượng thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió phản ánh những quan niệm, nhận thức gì của người nguyên thủy về thế giới tự nhiên? Những khát vọng nào đã được họ gửi vào hình tượng đó?

Phương pháp:

Xem lại ba văn bản và đặc điểm của thần thoại

Trả lời:

- Con người nhận thức thế giới tự nhiên vô cùng bí ẩn, có những năng lực kì lạ không thể giải thích. Vì vậy, họ tạo ra hình tượng các vị thần để lí giải tất cả những hiện tượng tự nhiên xảy ra xung quanh. 

- Họ gửi gắm vào các hình tượng thần linh khát vọng khám phá, giải thích và chinh phục tự nhiên.

Câu 6.

Chỉ ra những đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật của chùm chuyện. Từ đó nhận xét về thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên

Phương pháp:

Xem lại ba văn bản và đặc điểm của thần thoại

Trả lời:

- Cách xây dựng các nhân vật thần linh đều mang một ngoại hình đặc biệt, khác thường, một sức mạnh siêu nhiên thần bí. 

- Tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên: tôn sùng, kính trọng

Câu 7.

Trong những điều làm nên vẻ đẹp “một đi không trở lại” của thần thoại, có niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn. Theo bạn, niềm tin ấy có còn sức hấp dẫn với con người hiện đại không? Vì sao?

Phương pháp:

Học sinh đưa ra quan điểm cá nhân. Lí giải hợp lí, thuyết phục.

Trả lời:

- HS có thể đưa ra nhiều cách lí giải, sau đây là một gợi ý

- Trong cuộc sống hiện đại, mọi hiện tượng tự nhiên đều có thể lí giải bằng kiến thức khoa học. Tuy nhiên, cuộc sống vô cùng rộng lớn và còn những điều bí ẩn mà con người không thể khám phá hết, vì vậy, niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn vẫn còn sức hấp dẫn cho đến hiện tại. Việc con người có niềm tin tín ngưỡng, tin vào những vị Thần Phật chính là điển hình cho thấy ngày nay, chúng ta vẫn luôn có niềm tin vào thế giới linh thiêng.  

IV. Kết nối đọc - viết

Câu hỏi:

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết kì ảo trong một truyện thần thoại đã học hoặc tự đọc thêm

Trả lời: 

Đoạn văn tham khảo:

 Nữ Oa là vị thần sinh ra loài người. Con cháu bà sống trong cõi thế gian bình yên vô sự thì bỗng một hôm Thủy Thần, Cung Công và Hỏa Thần, Chúc Dung gây sự đánh nhau rất dữ dội. Hậu quả khiến cây cột chống Trời gẫy gập xuống, một góc trời bị sụt lở gây ra tai họa khủng khiếp cho loài người. Nữ Oa đau lòng khi thấy con cháu sống trong cảnh tối tăm khổ ải đã không quản khó khăn, vất vả, ngày đêm một mình hì hục khuôn đất, đội đá ở khắp nơi về để vá trời cho bằng được, kịp cứu đàn con. Bà chọn đá ngũ sắc, chất lên thành núi, đốt lửa luyện đá thành keo rồi lần lượt vá hết các vết thủng trên vòm trời. Từ đó, con người sống dưới vòm trời trong xanh, điểm mây ngũ sắc, không còn lo trời sập, không sợ nước lũ và các loài ác thú, chăm lo làm ăn, bốn mùa no đủ, vui tươi.

Sachbaitap.com