Soạn bài Làng - Văn 9 Cánh Diều tập 1

Đọc hiểu

Nội dung chính: Tác phẩm đề cập tới tình yêu làng quê và lòng yêu nước cùng tinh thần kháng chiến của người nông dân phải rời làng đi tản cư khi cuộc kháng chiến chống Pháp đang diễn ra được thể hiện một cách chân thực, sâu sắc và cảm động ở nhân vật ông Hai.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 82 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chú ý các chi tiết khắc họa nhân vật ông lão trong truyện

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, tập trung vào nhân vật ông lão

Lời giải:  

- Ông lão náo nức bước ra khỏi phòng thông tin

- Ông ngồi vào 1 cái quán gần đấy, hút thuốc lào, uống chè tươi

- Chóp chép cái miệng ngẫm nghĩ, bao nhiêu ý nghĩ vui thích

Câu 2 (trang 83 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Thông tin nào ông lão nghe được tác động mạnh đến ông? Tác động như thế nào?

Phương pháp:  

Đọc kĩ đoạn văn “Các ông, các bà… về nào…”

Lời giải:  

Thông tin cả làng Chợ Dầu Việt gian theo Tây đã tác động mạnh đến ông lão. Cổ ông nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân, lặng đi, tưởng đến không thở được, giọng lạc hẳn đi.

Câu 3 (trang 84 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Đây là lời đối thoại hay độc thoại?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, áp dụng phần kiến thức ngữ văn

Lời giải:  

Đây là lời độc thoại vì không có lời đáp lại

Câu 4 (trang 84 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Điều gì diễn ra trong tâm trạng của ông Hai?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản phần 2

Lời giải:  

Tâm trạng: đau đớn, tủi nhục, thương lũ con còn bé không biết gì, tức giận, nghi ngờ rồi lại đau khổ, chết lặng

Câu 5 (trang 84 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Đây là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, áp dụng phần kiến thức ngữ văn

Lời giải:  

Đây là lời dẫn gián tiếp vì không nằm trong dấu ngoặc kép

Câu 6 (trang 85 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chú ý các chi tiết thể hiện tâm trạng của nhân vật ông Hai

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, liệt kê chi tiết

Lời giải:  

- Khi nói chuyện với bà Hai: Thái đội của ông Hai vừa bực bội, vừa đau đớn, cố kìm nén, ông gắt bà vô cớ, trằn trọc thở dài, lo lắng đến mức chân tay bủn rủn, nín thở, lắng nghe, không nhúc nhích...

Câu 7 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Điều gì khiến ông Hai sợ nhất?

Phương pháp:  

Đọc kĩ đoạn văn “Nhưng còn… mụ thích”.

Lời giải:  

Điều gì khiến ông Hai sợ nhất là mụ chủ nhà. Ông Hai cho rằng mụ ta lấy điều làm cho vợ chồng ông khổ ngầm là mụ thích.

Câu 8 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Hình dung tâm trạng của ông Hai khi nghe những lời nói của bà chủ nhà

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, tưởng tượng tâm trạng nhân vật theo mạch truyện

Lời giải:  

- Tâm trạng ông Hai khi nghe những lời nói của bà chủ nhà: ông Hai thực sự rơi vào bế tắc. Chính trong lúc đau đớn tuyệt vọng ấy đã đẩy ông vào tình thế là phải lựa chọn: làng Chợ Dầu hay Tổ quốc? Ông đã thoáng nghĩ đến việc “Hay là quay về làng?” để gia đình ông có chỗ dung thân. Thuở trước, làng Chợ Dầu của ông đáng yêu, đáng tự hào lắm. Nhưng giờ đây chỉ nghĩ đến nó là lòng ông đắng ngắt, đau nhói từng hồi.

Câu 9 (trang 87 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Hãy dự đoán ông Hai sẽ trả lời như thế nào trước câu hỏi này

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, dự đoán dựa theo cốt truyện

Lời giải:  

Ông sẽ không quay trở về vì ông là một người nông dân yêu nước, dù yêu làng nhưng ông đã thấm thía cái cảnh sống nô lệ.

Câu 10 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Ông Hai khoe điều gì? Điều ông khoe có gì khác thường không?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản

Lời giải:  

Ông Hai khoe nhà mình bị đốt nhẵn

Điều ông khoe là khác thường vì thông thường, chẳng ai nói về việc nhà mình bị đốt nhẵn với giọng điệu vui mừng, đắc chí như vậy cả

Câu 11 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Vì sao bà chủ nhà thay đổi thái độ với gia đình ông Hai?

Phương pháp:  

Đọc kĩ phần cuối văn bản

Lời giải:  

Vì làng Chợ Dầu không phải làng Việt gian, vẫn là làng kháng chiến

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Tóm tắt cốt truyện và xác định nhân vật chính của truyện.

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, tóm tắt cốt truyện, xác định nhân vật

Lời giải:  

- Tóm tắt truyện ngắn Làng.

Câu chuyện kể về nhân vật ông Hai - một người nông dân có tinh thần yêu nước mãnh liệt. Vì chiến tranh, ông phải cùng gia đình rời xa làng chợ Dầu yêu dấu để đến nơi khác sinh sống. Tuy xa quê, nhưng lúc nào ông cũng một lòng nhớ về quê hương mình và tự hào về truyề thống yêu nước của làng. Ông thường khoe với mọi người về ngôi làng anh hùng của mình. Tuy nhiên, một ngày nọ ông lại nghe được tin làng mình bỏ theo giặc. Xấu hổ, bàng hoàng, đau khổ, ông thu mình về nhà, lẩn trốn không dám ra ngoài. Ông chỉ biết tâm sự với những đứa con của mình để giãi bày nỗi lòng. Ông Hai sau những giằng xé nội tâm, đã quyết định rằng làng mà theo Tây thì phải thù. Bởi lòng yêu nước còn lớn hơn tình yêu làng. May mắn thay, sự kiện làng ông Hai theo giặc chỉ là một kế hoạch dụ giặc để tiêu diệt mà thôi. Biết tin, ông Hai vui sướng vô cùng, ông lại càng thêm yêu và tự hào về làng mình. Lại phấn khởi đi khoe với mọi người về ngôi làng anh hùng của mình.

- Nhân vật chính của truyện: ông Hai.

Câu 2 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Hãy nêu tình huống truyện và chỉ ra tác dụng của tình huống trong việc khắc hoạ nhân vật và chủ để của tác phẩm.

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, khái quát chủ đề

Lời giải:  

Tình huống truyện ngắn Làng của Kim Lân:

Ông Hai là một người nông dân yêu làng, dù phải đi tản cư xa làng nhưng ông vẫn luôn yêu làng. Tuy nhiên, bỗng nhiên 1 ngày, ông nghe được 1 nguồn tin khá chắc chắn là làng ông theo Tây, phản Cách Mạng. Đây là 1 tình huống truyện rất đặc sắc, bất ngờ, gay cấn. Tình huống truyện này đã đặt ông vào 1 tình huống giằng xé, đấu tranh dữ dội giữa tình cảm cá nhân và trách nhiệm công dân, giữa tình yêu quê hương và lòng yêu đất nước.

Ý nghĩa tình huống:

Giúp nhân vật ông Hai bộc lộ được tình yêu làng cũng như tinh thần trung thành với cách mạng của ông. Tâm trạng của ông đã thay đổi hoàn toàn từ khi nhận được tin làng theo Tây cho đến khi được tin làng cải chính. Qua đây,nhà văn Kim Lân muốn khẳng định vẻ đẹp của tinh thần yêu nước, yêu làng của những người nông dân Việt Nam.

Câu 3 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Tìm các chi tiết thể hiện diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai trong truyện. Qua đó, hãy nêu nhận xét của em về nhân vật ông Hai và nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của nhà văn Kim Lân.

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, liệt kê các chi tiết

Lời giải:  

* Diễn biến tâm trạng nhân vật ông Hai trong truyện:

- Khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc:

+ "vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác", "cổ ông lão nghẹn ắng lại. Da mặt tê rân rân", "tưởng như đến không thở được", "cúi gằm mặt mà đi”, "tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra". => Cảm xúc hoang mang, bàng hoàng cùng tâm trạng xót xa, tủi nhục của ông Hai.

+ Thương xót bản thân và những đứa con thơ: "Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư?".

+ Ông Hai xấu hổ không dám đi đâu, chỉ biết ngồi thủ thỉ với đứa con nhỏ để làm rõ tấm lòng mình.

+ Sự quyết tâm trung thành với cách mạng: "Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù".

- Khi tin làng Chợ Dầu theo giặc được cải chính:

+ Tin tức đến như một sự hồi sinh đối với ông Hai:

Vui vẻ mua quà bánh cho các con.

Chạy khắp nơi khoe: "Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ. Đối nhẵn".

+ Thể hiện sự tự hào về làng bằng cách ngồi miêu tả quá trình chống giặc của dân làng như chính mình đã tham gia.

* Nhận xét về nhân vật ông Hai:

- Ông Hai là đại diện của tầng lớp nhân dân nghèo với tinh thần yêu quê hương đất nước sâu sắc.

- Tình yêu làng được hòa chung với lòng yêu nước.

- Hình ảnh được xây dựng giản dị, tình huống truyện độc đáo, thu hút.

* Nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của nhà văn Kim Lân: Tác giả miêu tả tâm lý nhân vật qua hành động, ngôn ngữ độc thoại, đối thoại, rất hợp lý. Từ chỗ đau đớn rụng rời đến chỗ bế tắc tuyệt vọng và cuối cùng là sung sướng, hả hê, giải tỏa tâm lý bằng cái tin cải chính.

Câu 4 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Em có ấn tượng gì về ngôn ngữ của các nhân vật trong truyện? Vì sao?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, nhận xét về ngôn ngữ truyện

Lời giải:  

Ngôn ngữ của truyện rất đặc sắc, nhất là ngôn ngữ nhân vật ông Hai. Ngôn ngữ mang đậm chất khẩu ngữ và là lời ăn tiếng nói của người nông dân. Lời trần thuật và lời nhân vật có sự thống nhất về sắc thái, giọng điệu do truyện được trần thuật chủ yếu theo điểm nhìn của ông Hai, dù vẫn dùng cách trần thuật ở ngôi thứ ba. Ngôn ngữ nhân vật ông Hai vừa có nét chung của người nông dân, với cách dùng từ, đặt câu hết sức dễ hiểu, mộc mạc lại mang đậm cá tính của nhân vật, rất sinh động.

Câu 5 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Theo em, tại sao nhà văn đặt tên cho tác phẩm là Làng mà không phải là Làng Chợ Dầu?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, liên hệ các tác phẩm khác

Lời giải:  

Nhan đề của truyện là “Làng” không phải là “Làng Chợ Dầu” vì nếu là “Làng Chợ Dầu” thì vấn đề mà tác giả đề cập tới chỉ nằm trong phạm vi nhỏ hẹp, cụ thể ở một làng. Dụng ý của tác giả muốn nói tới một vấn đề mang tính phổ biến ở khắp các làng quê, có trong mọi người nông dân. Bởi thế “Làng” là nhan đề hợp lý với dụng ý của tác giả. Qua đó ta hiểu chủ đề của truyện: ca ngợi tình yêu làng quê tha thiết của những người nông dân Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp.

Như vây, nhan đề “Làng” vừa nói lên được cái riêng là tình yêu làng của ông Hai, đồng thời qua cái riêng ấy, cũng nói lên được cái chung: tấm lòng của những người dân quê đất Việt.

Câu 6 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Hãy tưởng tượng: Nếu nhân vật ông Hai trong tác phẩm của Kim Lân sống ở làng Chợ Dầu trong bối cảnh cuộc sống hôm nay thì em nghĩ ông sẽ chia sẻ với mọi người điều gì về làng quê của mình?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, Liên tưởng

Lời giải:  

  Nếu nhân vật ông Hai trong tác phẩm của Kim Lân sống ở làng Chợ Dầu trong bối cảnh cuộc sống hôm nay thì ông sẽ chia sẻ với mọi người sự phát triển hiện đại, sự thay đổi từng ngày của làng quê. Cơ sở hạ tầng được xây dựng khang trang, từ nhà cửa mới, có nhiều nhà cao tầng. Đường được xây dựng mới, rộng rãi, thuận tiện cho việc đi lại. Chợ quê đông vui, nhộn nhịp, với nhiều người mua và bán, lúc nào cũng nghe xe cộ náo nhiệt. Trường học đã được sửa chữa, nhiều trường mới được xây thêm, phòng học có đèn, có quạt, nhìn mới toanh và có tòa nhà cao. Ngoài ra, thêm ngân hàng, bệnh viện, công viên được xây dựng rất khang trang và tiện nghi, phục vụ tốt cho con người.

Sachbaitap.com