Soạn bài Nguyễn Trãi, cuộc đời và sự nghiệp - Văn 10 Cánh Diều

NỘI DUNG CHÍNH

Văn bản giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi

TÓM TẮT 

Nguyễn Trãi không chỉ là người anh hùng dân tộc mà còn là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất. Nguyễn Trãi đóng góp công lớn giúp Lê Lợi đánh bại quân Minh. Khi hòa bình lập lại, Nguyễn Trãi đem hết tâm huyết, tài năng, sức lực tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước. Tuy nhiên, vì một số lý do, Nguyễn Trãi đã lui về ở ẩn tại Côn Sơn. Khi được Lê Thái Tông trọng dụng, ông lại ra giúp đời, giúp nước. Năm 1442, Nguyễn Trãi bị bọn gian thần vu oan và phải chịu án “tru di tam tộc” (vụ án Lệ Chi viên). Nguyễn Trãi không chỉ là người anh hùng dân tộc mà những đóng góp của ông đã tạo ra bước ngoặt mới trong lịch sử phát triển của văn hóa, văn học Việt Nam. Ngoài những đóng góp quan trọng trong các hoạt động thực tiễn, ông còn để lại một di sản to lớn trên nhiều lĩnh vực: tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,.. Thơ văn Nguyễn Trãi là cầu nối giữa xưa với nay, nối Việt Nam với nhân loại.

1. CHUẨN BỊ

- Tìm hiểu hoàn cảnh lịch sử, văn hóa Việt Nam nửa đầu thế kỉ XV và cuộc đời, sự nghiệp chính trị, văn hóa, văn học của Nguyễn Trãi để vận dụng vào đọc hiểu văn bản.

- Xem lại các kiến thức đã được học về thơ văn Nguyễn Trãi ở Trung học cơ sở và bổ xung các thông tin mới tìm hiểu được về tác giả.

Trả lời:

- Hoàn cảnh lịch sử, văn hoá Việt Nam nửa đầu thế kỉ XV

+ Quân Minh xâm lược, nhà Hồ sụp đổ, Đại Việt rơi vào ách đô hộ của phong kiến phương Bắc trong 2 thập kỉ (1407 – 1427)

+ Cuối năm 1427, Lê Lợi lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thành công ở trân Chi Lăng. – Xương Giang, đánh bại quân Minh xâm lược, mở ra triều đại nhà Lê

- Cuộc đời, sự nghiệp của nhà văn Nguyễn Trãi

* Trước khởi nghĩa Lam Sơn

+ Nợ nước thù nhà

+ Nuôi chí lớn

+ Chọn con đường

* Trong khởi nghĩa Lam Sơn

+ Tham gia đóng góp tích cực

+ Dâng “Bình Ngô sách”-sách lược tâm công

+ Viết “Thư thảo định”.

+ Từng vào thành giặc thuyết phục giảng hòa, đầu hàng

+ Soạn thảo “Bình Ngô đại cáo”

* Sau khởi nghĩa Lam Sơn:

+ Nguyễn Trãi bị oan, bỏ tù

+ Vụ án Lệ Chi Viên gây ra đau thương, bi kịch đến gia tộc Nguyễn Trãi.

=> Nguyễn Trãi vừa là một vĩ nhân vừa là một con người đời thường.

* Sự nghiệp văn học

+ Tác phẩm chữ Hán: Quân trung từ mệnh tập, Ức Trai thi tập, Bình Ngô đại cáo, Chí Linh sơn phú, Băng Hồ di sự lục, Nguyễn Phi Khanh Truyện,…

+ Tác phẩm chữ Nôm: Quốc âm thi tập, Dư địa chí

2. ĐỌC HIỂU 

Câu 1. Nguyễn Trãi có vai trò, vị trí như thế nào trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?

Phương pháp:

Đọc kĩ đoạn văn đầu của văn bản.

Trả lời:

- Nguyễn Trãi đã dâng Bình Ngô sách, cùng Lê Lợi và các tướng lĩnh bàn bạc việc quân, vạch ta đường lối chiến lược của cuộc khởi nghĩa.

- Giúp Lê Lợi soạn thảo chiếu lệnh, văn thư, đấu tranh ngoại giao với quân Minh

- Viết “Bình Ngô đại cáo”

Câu 2. Chú ý những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước và bị kịch cuối đời ông

Phương pháp: 

Đọc kĩ đoạn văn phần 2.

Phương pháp: 

- Đọc và tóm lược thông tin cơ bản của đoạn 3 phần 2.

- Chú ý câu mở đầu của đoạn.

Trả lời:

- Nguyễn Trãi giúp Lê Lợi cho mở kì thi, lựa chọn nhân tài để phục vụ cho công cuộc kiến thiết đất nước lâu dài

- Chủ trương xây dựng thế chế chính trị thân dân vững mạnh, kết hợp truyền thống dân chủ, đoàn kết của dân tộc và những mặt tích cực của Nho giáo với khát vọng “khiến cho trong thôn cùng xóm vắng không còn một tiếng hờn giận oán sầu”

- Có những kế hoạch mới về việc xây dựng hình luật, âm nhạc, khoa cử, tiến hành các quy chế về lễ nghi, nội trị, biên soạn sách vở,...

Câu 5. Chú ý các lĩnh vực mà Nguyễn Trãi có đóng góp và các tác phẩm chính của ông.

Phương pháp: 

- Đọc phần 2.