Soạn bài Thực hành tiếng việt trang 51 - Văn 10 Cánh Diều

Câu 1 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Trật tự từ trong mỗi cặp câu dưới đây thể hiện những khác biệt về ý nghĩa như thế nào?

a1) Mồng 8 tháng Ba là ngày phụ nữa Quốc tế

a2) Mồng 8 tháng Ba là ngày Quốc tế phụ nữ

b1) Gác-xi-a Mác-kết (Garcia Marquez) là nhà văn Cô-lôm-bi-a (Colombia) nổi tiếng.

b2) Gác-xi-a Mác-kết là nhà văn Cô-lôm-bi-a nổi tiếng.

c1) Bài thơ đã nói lên sự đồng cảm sâu sắc với những người lính của ông.

c2) Bài thơ đã nói lên sự đồng cảm sâu sắc của ông với những người lính.

Trả lời:

     Trật tự từ của a1 bị thay đổi làm cho ý nghĩa của nó cũng bị biến đổi theo, a1 ta hiểu ngày này chỉ như những ngày khác trong tuần, trong tháng không só sự đặc biết. Thì a2 đã nhấn mạnh cho ta thấy được sự khác biệt và ý nghĩa ngày mồng 8 tháng 3 là đặc biệt của những người phụ trên thế giới, ngày mà được xã hội quan tâm bù đắp cho những thiệt thòi, vất vả trong cuộc sống, ngày này những người đàn ông sẽ tạng hoa, làm điều bất ngờ để tặng cho người thân của mình như bà, mẹ, vợ,...

B1 trật tự từ đã bổ sung thêm âm tiếng anh để nhấn mạnh và làm rõ tên tác giả và nơi ông sinh ra,

B1 không được bổ sung khiến cho ý nghĩa của câu bị giảm bớt bởi không đảm bảo được sự hòa hợp giữa ngữ âm và lời nói.

C1 Trật tự từ tạo cho người đọc hiểu đây là bài thơ  thể hiện tình cảm với những người lính của tác giả.

C2 biểu thị ý nghĩa, bày tỏ tâm tư tình cảm của nhân vật đối với đồng đội của mình.

Câu 2 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Phân tích và sửa lỗi về các trật tự từ trong các trường hợp sau:

a) Truyện ngắn Ngày cuối cùng của chiến tranh là một tác phẩm văn học mang tính nhân văn sâu sắc của thời kỳ chiến tranh.

b) Thu Điếu, Thu Vịnh, Thu Ẩm là chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến nổi tiếng.

c) Đầu năm 2000, phải thanh toán hết tất cả các trang thiết bị cũ kỹ, lạc hậu phải đầu tư một số dụng cụ chuyên khoa cần thiết cho các trạm y tế xã như răng, mắt...

d) Họ úp cái nón lên mặt,  nằm xuống ngủ một giấc cho đến chiều.

Trả lời:

a) Tự tình (bài 2) là một trong những bài thơ cất lên tiếng nói đấu tranh quyết liệt cho nữ quyền của Hồ Xuân Hương.

b) Câu cả mùa thu, Vịnh mùa thu, Uống rượu mùa thu là chùm thơ thu nổi tiếng của Nguyễn Khuyến.

c) Đến năm 2000, phải thanh toán hết các trang thiết bị cũ kĩ, lạc hậu, phải đầu tư một số dụng cụ chuyên khoa cần thiết như răng, mắt cho các trạm y tế xã.

Câu 3 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Trật tự từ trong các câu thơ Đường luật sau có gì khác với trật tự thông thường? Phân tích tác dụng tu từ của hiện tượng đảo trật tự từ mà tác giả đã lựa chọn:

a) Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn

Trơ cái hồng nhan với nước non

       (Hồ Xuân Hương)

b) Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà

(Bà Huyện Thanh Quan)

c) Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

(Nguyễn Trãi)

d) Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông

(Tú Xương)

Trả lời:

a) Miêu tả hình ảnh thiên nhiên như muốn vùng lên, phá ngang, phẫn uất với đất trời. Phép đảo ngữ như cố tình khoét sâu thêm vào cái sự bẽ bàng của tâm trạng. “Trơ” là tủi hổ, là chai lì, không còn cảm giác. Thêm vào đó, hai chữ “hồng nhan” (chỉ dung nhan người thiếu nữ) lại đi với từ “cái” thật là rẻ rúng, mỉa mai. Cái “hồng nhan” trơ với nước non đúng là không chỉ gợi sự dãi dầu mà đậm hơn có lẽ là ở sự cay đắng. Câu thơ chỉ nói đến hồng nhan mà lại gợi ra cả sự bạc phận của chủ thể trữ tình. Thật cay đắng, xót xa và sự bẽ bàng khôn tả.

b) Trong những câu thơ trên, tác giả đảo vị ngữ lên trước chủ ngữ. Việc đảo tật tự từ nhằm nhấn mạnh sự nhỏ bé (của những chú tiểu), sự thưa thớt, vắng vẻ, hoan sơ, hoang vu trong một khoảng không gian bao la rộng lớn của cảnh Đèo Ngang.

c) Đảo trật tự cú pháp: lao xao chợ cá/dắng dỏi cầm ve => Nhấn mạnh những âm thanh của một cuộc sống đang sinh sôi, cũng chính là tiếng lòng của tâm hồn Nguyễn Trãi trước cuộc sống no ấm, thịnh vượng của dân chúng

d) Hai câu thơ đã sử dụng phép đảo ngữ: “lặn lội” và “eo xèo” lên đầu câu nhằm nhấn mạnh sự gian khổ của bà Tú, nói lên công việc đầy nhọc nhằn vất vả, qua đó cho thấy hình ảnh người vợ tần tảo, chịu thương chịu khó.

Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 đến 10 dòng) với câu chủ đề câu chuyện về cuộc đời và số phận con người trong truyện ngắn Người ở bến sông Châu là câu chuyện buồn và đẹp. Hãy giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một câu trong đọan văn mà em đã viết.

Trả lời:

Với tấm lòng của một con người được mệnh danh là Tam Nguyên Yên đổ, Nguyễn Khuyến đã làm quan mấy năm dưới triều Nguyễn nên ông đã có trong mình cái nhìn toàn cảnh về thời cuộc bấy giờ. Nào là thời buổi rối ren, nào là bách tính cực khổ, tất cả đều hiện ra trước mắt. Vì vậy, ngay cả khi đã về hưu, sống cuộc sống ẩn dật, an nhàn về thể chất nhưng tinh thần, tâm hồn ông vẫn mang nặng một nỗi lòng với quê hương, đất nước mà bốn bề chẳng yên. Ông buồn trước tình cảnh rối loạn của đất nước, thương cho nhân dân biết bao giờ mới có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Nỗi niềm canh cánh đó thể hiện rõ tinh thần yêu nước, thương dân của một vị quan luôn hết lòng vì dân, vì triều đình.

- Câu được gạch chân trên sử dụng biện pháp đảo vị ngữ lên trước chủ ngữ, viết đúng phải là: Tất cả đều hiện ra trước mắt nào là thời buổi rối ren, nào là bách tính cực khổ.

Sachbaitap.com