Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 23 SGK Ngữ Văn 11 tập 2 Cánh diều

Câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): 

Những trường hợp nào dưới đây được xem là hiện tượng phá vỡ quy tắc ngôn ngữ thông thường về từ?

a) Ăn ngay ở thật, mọi tật mọi lành. (Tục ngữ)

b)

Những là đắp nhớ đổi sầu,

Tuyết sương nhuốm nửa mái đầu hoa râm.

(Nguyễn Du)

c) Trăng rất trăng là trăng của tình duyên.

(Xuân Diệu)

d) Càng thấy anh đứng yên, họ càng được ngắm, và càng cho là anh muốn pha trò như thế, nên càng cười già! (Nguyễn Công Hoan)

e)

Có phải duyên nhau thì thắm lại,

Đừng xanh như lá, bạc như vôi.

(Hồ Xuân Hương)

Phương pháp:

Gợi nhớ kiến thức tiếng Việt về hiện tượng phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường.

Trả lời:

a. "Ăn ngay ở thật" - tách rời các tiếng trong từ “ăn ở”, “tật lành”.

b. "Những là đắp nhớ đổi sầu" - Kết hợp từ bất bình thường.

c. Chuyển từ loại: Trăng từ danh từ thành tính từ.

d. "Càng thấy anh đứng yên" - Thay đổi trật tự từ trong câu.

e. "Đừng xanh như lá, bạc như vôi." - Tỉnh lược một bộ phận cấu thành câu.

Câu 2 (trang 23 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): 

Phân tích hiện tượng phá vỡ quy tắc ngôn ngữ thông thường gây nên tiếng cười bất ngờ trong câu chuyện sau:

Sư cụ xơi thịt cầy vụng ở trong phòng. Chủ tiểu biết, hỏi:

- Bạch cụ, cụ xơi gì trong ấy ạ?

Sư cụ đáp:

- Tao ăn đậu phụ.

Lúc ấy, có tiếng chó sủa ầm ĩ ngoài cổng chùa. Sư cụ hỏi:

– Cái gì ngoài cổng thể?

Chú tiểu đáp:

- Bạch cụ! Đậu phụ làng cắn đậu phụ chùa đấy ạ!

(Truyện cười dân gian)

Phương pháp:

Nhớ kiến thức tiếng Việt về hiện tượng phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường.

Trả lời:

Hiện tượng phá vỡ quy tắc ngôn ngữ thông thường gây nên tiếng cười bất ngờ trong câu chuyện:

- Kết hợp các từ bất bình thường: “Đậu phụ làng cắn đậu phụ chùa đấy ạ!”

=> Chú tiểu biết rõ sư phụ ăn vụng thịt cầy nên đã trả lời như vậy nhằm ám chỉ sự việc thầy nói dối, từ đó tạo ra tiếng cười bất ngờ, châm biếm.

Câu 3 (trang 23 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): 

Tìm và phân tích hiện tượng phá vỡ trật tự thông thường của từ trong những câu sau:

a)

Tình thư một bức phong còn kín, 

Gió nơi đâu, gượng mở xem.

(Nguyễn Trãi)

b)

Lom khom dưới núi, tiều vài, 

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

(Bà Huyện Thanh Quan)

c) Đã hết thời, thứ nghệ thuật khéo léo phấn son mà bên trong mục ruỗng, nghèo nàn. (Nguyễn Đình Thi)

d) Trong cái hang tối tăm bần thỉu ấy, sống một đời khốn nạn những người gầy gò, rách rưới. (Thạch Lam)

Phương pháp:

Gợi nhớ kiến thức tiếng Việt về hiện tượng phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường.

Trả lời:

Câu 4 (trang 24 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): 

Tìm câu rút gọn và câu đặc biệt trong những ngữ liệu sau. Việc sử dụng những kiểu câu đó có tác dụng như thế nào?

a) Cái ngực phanh, đầy những nét chạm trổ rồng phượng với một ông tướng cầm chuỳ, cả hai cánh tay cũng thế. Trông gớm chết! (Nam Cao)

b) Hàng xóm phải một bữa điếc tai, nhưng có lẽ trong bụng thì họ hả: xưa nay họ mới chỉ được nghe bà cả, bà hai, bà ba, bà tư nhà cụ bá chửi người ta, bây giờ họ mới được nghe người ta chửi lại cả nhà cụ bá. Mà chửi mới sướng miệng làm sao! Mới ngoa ngoắt làm sao! (Nam Cao)

c) Kéo chăn về phía ấy, sao cứ dồn cả lại cho mẹ thế này. Ừ, không đói thì thôi. Khuya rồi. Ngủ đi, mai còn đi làm sớm, con ạ. (Phong Điệp)

d) Bà vợ hỏi lại: “Ông có đứng máy được không?". Ông chồng trả lời: “Không."- “Ông có sắp chữ được không?” - “Không.”. (Nguyễn Khải)

Phương pháp:

Gợi nhớ kiến thức tiếng Việt về hiện tượng phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường, đặc biệt chú ý đến câu đặc biệt và câu rút gọn. Chỉ ra và phân tích tác dụng của việc sử dụng câu đó với nội dung của văn bản. 

Trả lời:

Sachbaitap.com